Cywydd y clera yng Ngheredigion

gan Deio ab Ieuan Du

Y sir oll a fesuraf

o Deifi i Ddyfi ’dd af;

o Dywyn ac o’r glyn floew

y treiglaf i’m gwlad tragloew;

profi achoedd prif uchel,

ac ar dwf y gwr y dêl;

dechreu o ddeheu ydd wyf,

y Sirwern gwlad ni sorwyf:

Hil Rhys melus y molaf,

Tewdwr o Ddinefwr naf:

Galw llwyth Einion Gwilym,

y sy raid yn y sir ym’.

Oddi yno mae f’eiddunoed,

Dros y Cwm i dir Is Coed;

Ym mlith llin Rhys chwith ni chaid

Ond aur gan benaduriaid;

Clawr rhif y gwr digrifion,

Coed y maes yw cyd y Mon;

Agos yw Caerwedros ym’,

Dros y ddeheuros hoewrym.

Dyfod at waith Llwyd Dafydd,

Da fan gan bob dyn a fydd;

Doniog i ni fod myn Deiniol

Yn fardd i hil Llywelyn Foel!

Trown yno trwy Wynionydd,

Clera difeita da fydd;

Llwyth Dafydd Gwynionydd gân,

Hael faich o Hywel Fychan;

Pob rhyw [wr] pybyr eiriau,

O Ddinawal a dâl dau.

Oddi yno deffro’r dyffryn

Rhwyfo’r glod rhof ar y glyn,

Pob man o’r glyn a blanwyd,

Pob ffin a llin Ieuan Llwyd;

Dyfod at wyrion Dafydd

Tros y rhos, wttreswr rhydd;

Dilyn y man y delwyf,

Pobl Weithfoed erioed yr wyf:

Mawr a wnaf, myn Mair a Non!

O Benardd a Mabwynion,

I riniog oludog wledd,

Mi af yno, mae f’ annedd:

Hil y Caplan, oedd lanaf,

Gwir iawn, ei garu a wnaf.

Troi f’ wyneb traw i fynydd,

Drwy y sir o dre y sydd;

Amlwg yw hil Gadwgon,

O waelod hardd y wlad hon.

Goreu ceraint gwr carawg

A llyn fydd rhyngddyn’ y rhawg.

Digrifion myn Duw grofwy,

Doethion a haelion n’ hwy,

Câr iddynt wyf o’r Creuddyn,

Llyna haid o’i llin i hyn;

Llinach Llywelyn Ychan

Y maent hwy oll, myn y tân.

Enwau y cwmmwd einym’

Perfedd hyd Wynedd, da ym’:

Llawdden oedd y gwarden gynt

Hil Llawden hael oll oeddynt.

Achau y cwmmwd uchod,

Geneu’r Glyn lle gana’r glod;

Moli hil Gynfyn Moelawr,

Ydd wyf fi, ac Adda Fawr.

Llyna hwy wrth y llinyn,

Achau’r holl gymmydau hyn:

Ufudd a dedwydd da iawn,

A mawr agos môr eigiawn;

Troi’n eu mysg trwy ddysg ydd wyf,

Tros y wlad trasol ydwyf.

Ni chawn, myn Duw a Chynin!

Dy bach o’r Deheu heb win.

Llawen fyddai gwên pob gwr

Wrth Ddeio gymmhorthäwr;

Rhai dibwyll aur a dybia

Na chenid dim ond chwant da,

Cariad y ddeheu-wlad hon,

Rhai a’i haeddodd â rhoddion.

Lle mager yr aderyn,

Yno trig, natur yw hyn;

Minnau o’r Deau nid af;

Ar eu hyder y rhodiaf.