Cerddi Edern a Cherddi Eraill/Mynhadlog
| ← Melin Edern ii | Cerddi Edern a Cherddi Eraill gan John Glyn Davies |
Rhosys Mynhadlog → |
MYNHADLOG
Wel dyma'r hen dŷ, ie dyma hen Fynhadlog
yn furddyn bylchog, yn malurio'n llwyr,
heb do ac hcb drawst, ac adwy lle bu rhiniog,
ond tristwch edrych trosto, Duw a'i gŵyr.
Mae twll lle bu y pentan,
yr aelwyd lle bu diddan
nosweithiau gynt yn trafod hyn a'r llall,
a John yn boeth
a'i wraig yn ddoeth,
a Rhisiart Roberts yn wrandawr call.
A dyma lle bu Hugh Jones yr Abbey a'i deulu,
sawl gwaith y safodd wrth y drws y nos,
i simio'r gwynt cyn troi i mewn i'w wely,
neu wrando ar sŵn y troellwr yn y rhos.
A pha sawl gwaith wrth forio
y byddai Hugh yn cofio
am gartref clyd wrth droi yn ôl o Sbaen,
a gweld ei hun
yn cyraedd Lleyn
a cherdded adre ar frys o Bortinllaen.
Fan yma yr oedd y ffenest, hen gynefin
John Williams ar ei setl gyda'r nos;
y pentan a'r lamp yn siriol yn y gegin,
a'r gwyll yn haner tywyll ar y rhos.
A John wrth bawb gyferbyn
yn nodi ei bwnc a'i getyn,
wrth roi esboniad byw ar enw lle.
Yr oedd yn llawn
o dân a dawn;
lle swynol iawn oedd hwn i fechgyn tre'!
Prif gyrchfan oedd hwn lle doe genweirwyr gwrachod
ynghyd yn gwmni difyr ar brydnawn;
y tywydd yn braf, a chwa o'r môr yn dyfod
ar hyd y lôn, yn bêr â gwynt mwg mawn.
A'r môr a'i greigiau duon,
ac ochrau hafnau dyfnion
a'u gwymon yn ymsymud 'n ôl a blaen;
a gwylan wen
a'i chri uwchben,
a sgwner draw a'i chwrs am Bortinllaen.
A dyma lle bu y rhes genweiriau gwrachod
yn pwyso ar y bargod gyda'r nos,
a'r cwmni i mewn yn dadwrdd ac yn trafod,
cyn myned adref ar hyd lôn y rhos.
A John a'i holl ystraeon
arswydus am ysbrydion,
nes gyru iasau drwyddom oll â'i ddawn.
Dal ati'n hir,
pob stori'n wir,
'r oedd noswyl gyda John yn noswaith lawn.
Trist gweled yr ardd, a fu mor dwt trwy'r flwyddyn,
mae wedi ei thagu'n llwyr gan chwyn a drain.
Mae eto ar ôl, fel gwylwyr wrth ei therfyn,
y rhes coed eirin; ymffrost John oedd rhain.
A phan ddaw Mai, a disgyn
y blodau o'r coed eirin,
a'u bwrw'n gawod wen o flaen y tŷ;
dros enyd sai'
mân eira Mai
yn adgof gwyn am ŵr a gwraig a fu.
Ar elin y lôn, fe saif am amser eto
ryw olion prudd i ddangos lle bu'r tŷ,
ac wedi fy oes, fe ddaw rhyw holwr heibio
i synfyfyrio am y rhai a fu.
"A dyma'r hen Fynhadlog
fu unwaith mor odidog
gan rai a fu; bu'n anwyl ganddynt hwy."
Ac er eu mwyn
fe erys swyn
hyd gonglau'r murddyn am beth amser mwy.
Ac eto at hyn, ar gwr y rhos fe glywir
sŵn pell ei hadar mewn tawelwch mawr,
y wylan a'r afr, cornchwiglen a gylfinir,
ac adar mân y maesydd gyda'r wawr.
Daw eto bob mis Medi
wrid machlud haul i gochi
ar lethrau grugog hen Garn Fadryn draw,
a hedd di-stŵr
ar dir a dŵr,
heb ddim i dori arno. F'enaid taw!