Crynodeb o Hanes Dechreuad a Chynydd yr Eglwysi Annibynol yn Mon/Bethesda, Llanfachreth
| ← Hermon, Mynaeddwyn | Crynodeb o Hanes Dechreuad a Chynydd yr Eglwysi Annibynol yn Mon gan William Williams (Cromwell) |
Rehoboth, Maelog → |
BETHESDA,
LLANFACHRETH.
ADEILADWYD yr addoldy hwn yn flwyddyn 1834, trwy offerynoliaeth y Parch. Thomas Owen, Llanfechell; yr oedd y draul yn ryw gymaint dros £200. Bu Mr. Owen yn hynod o ddiwyd yn casglu tuag ato yn yr ardal hon ac mewn lleoedd eraill, fel y llwyddodd i leihau y ddyled i £160. Nid oedd yn y gymydogaeth hon yr adeg hono, ond dau aelod yn perthyn i'r Annibynwyr, sef Owen Williams, Pen y graig, a'i briod; bu y ddau yn cynal y gyfeillach grefyddol eu hunain, heb reb arall gyda hwy y maent yn parhau yn ffyddlon hyd y dydd hwn, ac wedi cael y fraint o weled eu plant yn aelodau o'r eglwys. Cynyddodd yr achos o flwyddyn i flwyddyn o dan weinidogaeth Mr. Owen, ac wedi hyny, o dan ofal y Parch, David Davies. Wedi ymadawiad yr olaf, bu y Parchn, W. Roberts, ac R. E. Williams, yn llafurio yma am amryw flyneddau. Yr oedd yr achos yn Llanfachreth yr holl yspaid blaenorol mewn undeb â Llanddeusant, ac ar ol ymadawiad Mr. Williams y cyd gyfranogodd yn mreintiau y weinidogaeth â Saron, Bodedeyrn; ac felly y mae yn aros hyd yn bresenol. Oddeutu 8 mlynedd yn ol, talwyd £10 o'r ddyled oedd yn aros; wedi hyny, casglwyd trwy ymdrechiadau cartrefol y swm o £30, a derbyniwyd allan o drysorfa y Cyfarfod Chwarterol £20; yr hyn a alluogodd y cyfeillion i ddileu £50 yn rhagor o'r ddyled. Y mae gan yr eglwys ychydig eto mewn llaw i gyfarfod â'r gweddill o'r ddyled sydd yn aros, sef £100, Nifer yr aelodau ydyw 55, yr Ysgol Sabbathol 45, y gynulleidfa yn 80. Cafwyd colled drom yn yr eglwys hon trwy farwolaeth y brawd cywir a ffyddlon Mr. Thomas Humphreys, ond hyderwn yn gryf ei fod yn derbyn ei wobr yn ardal lonydd yr aur delynau, Dywed y Parch, John Hughes, gweinidog presenol yr eglwys, fod golwg siriol a chynyddol ar yr achos, a bod yr eglwys yn dra unol a gweithgar.
