Crynodeb o Hanes Dechreuad a Chynydd yr Eglwysi Annibynol yn Mon/Libanus, Brynsiencyn

← Saron, Bodgadfa

Crynodeb o Hanes Dechreuad a Chynydd yr Eglwysi Annibynol yn Mon gan William Williams (Cromwell)

Smyrna, Llangefni →

LIBANUS,

BRYNSIENCYN

DECHREUWYD pregethu yma gan yr Annibynwyr mewn tŷ anedd, yn niwedd y flwyddyn 1842. Yn nechreu y flwyddyn ddilynol, cymerwyd tŷ ardrethol gan Mr. Richard Parry, Carn, i fod at wasanaeth yr eglwys, yr hon oedd yn 8 mewn nifer. Gwnaed y lle mor gyfleus ag y gellid, trwy osod areithfa a meinciau ynddo. Cynyddodd y gynulleidfa yn lled fuan, a phenderfynodd y cyfeillion i geisio sicrhau lle cyfaddas i adeiladu addoldy, ond profasant yn fuan fod hyny yn orchwyl pur anhawdd. Yn niwedd y flwyddyn 1843, agorodd Rhagluniaeth y ffordd o'u blaen yn bur annisgwyliadwy, trwy i lease a berthynai i dŷ a gardd ddyfod ar werth. Gan fod y lle yn dra chyfleus, prynwyd ef yn ddioed gan Mr, Parry, a buwyd yma yn addoli hyd Gorphenaf 1844, pryd yr adeiladwyd yr addoldy cyntaf. Yr oedd traul yr adeiladaeth yn £105. Nifer yr aelodau eglwysig yr adeg hono oedd 26. Casglwyd yn yr eglwys, ac yn mhlith y gynulleidfa tuag at y draul a enwyd y swm o £40, yn cynwys rhodd o £10 gan y diweddar R. Jones, Ysw., Bodowyr. Yn y flwyddyn 1850, buwyd o dan yr angenrheidrwydd i wneyd rhai eisteddleoedd yn ychwanegol, o herwydd fod y gynulleidfa yn parhau i gynyddu; a phaentiwyd yr addoldy yr un adeg. Yr oedd y draul yn nghylch £30. Yn y flwyddyn 1859, ail adeiladwyd y capel, ac helaethwyd ef gryn lawer; ei faintioli presenol ydyw 41 o droedfeddi wrth 28, Bu y draul hon yn £150, a chasglwyd yn yr Ysgol Sabbathol y swm o £106, fel y mae yn aros eto £44; yr hyn ydyw y ddyled yn bresenol. Bu y brodyr Mr. R. Parry, Carn; Mr. J. Edmunds, Porthamel; Mr. O. Jones, y Bryn; yn nghydag eraill, yn hynod o ddiwyd a llafurus gyda'r achos er ei gychwyniad. Y maent wedi cael y fraint o weled eisoes na bu eu llafur yn ofer yn yr Arglwydd. Mae yr eglwys hon, er nad ydyw ond prin ugain oed, wedi llwyddo uwchlaw pob disgwyliad, ac y mae yr olwg a welir arni yn bresenol, yn un pur obeithiol. Rhif yr aelodau ydyw 125, yr Ysgol Sabbathol 100, y gynulleidfa 180. Codwyd un pregethwr yma, sef Mr. Hugh Jones, yr hwn sydd yn ddyn ieuanc doniol a gobeithiol iawn.