Crynodeb o Hanes Dechreuad a Chynydd yr Eglwysi Annibynol yn Mon/Sion, Llanbadrig

← Rehoboth, Maelog

Crynodeb o Hanes Dechreuad a Chynydd yr Eglwysi Annibynol yn Mon gan William Williams (Cromwell)

Siloh, Llanrhwydrys →

REHOBOTH,

MAELOG,

MEWN pentref bychan o'r enw Rhosyneigyr y dechreuwyd pregethu gan yr Annibynwyr yn y gymydogaeth hon. Yr oedd y Parch, G. Rhydero yma ar y pryd yn cadw ysgol ddyddiol, ac efe a fu yn offerynol i ddechreu yr achos. Cesglid cynulleidfaoedd lluosog yn Rhosyneigyr yr adeg hono, a chredir hyd heddyw mai yno y dylesid adeiladu y capel, yn hytrach nag yn y llanerch anmhoblogaidd lle y mae. Adeiladwyd Rehoboth yn y flwyddyn 1837; costiodd y capel a'r tŷ a berthynai iddo tua £140, Rhifedi yr aelodau pan aed i'r capel oedd 9. Yr oedd yr achos hwn am rai blyneddau mewn cysylltiad â Salem, Bryngwran, ond o herwydd pellder y ffordd sydd rhyngddynt, gwelwyd o'r diwedd fod y cynllun yn anfanteisiol i'r ddau le, a thorwyd yr undeb. Yn y flwyddyn 1857, ordeiniwyd y diweddar Barch. Richard Roberts i gyflawn waith y weinidogaeth yn y lle hwn. Bu y brawd ffyddlon yma yn ymdrechgar iawn gyda'r achos, am yn agos i bedair blynedd, pryd y rhoddodd angau derfyn ar ei oes; yr oedd hyn yn golled fawr i'r achos gwan. Yr oedd Mr. Roberts yn gyfaill serchog a didwyll, yn ddichlynaidd a duwiol yn ei ymarweddiad, yn bregethwr cymeradwy, ac yn hynod o barchus yn ngolwg pob dosbarth yn ei ardal; hebryngwyd ei ran farwol gan dorf alarus, i orwedd yn mynwent y Capelmawr. Yn y flwyddyn 1859, cynhaliwyd cyfarfod Jubilee yma, ar yr achlysur o symudiad y ddyled oedd ar y lle. Nifer yr aelodau ydyw 29, yr Ysgol Sabbathol 20, y gynulleidfa 45. Gofelir yn bresenol am yr eglwys hon, mewn undeb â Siloam, Llanfairyneubwll, gan Mr. Hugh Thomas, Llangefni,