Gweithiau Eben Fardd/Golwg, fore cynnar, ar Gaersalem

← Cynhwysiad

Gweithiau Eben Fardd gan Ebenezer Thomas (Eben Fardd) golygwyd gan Owen Morgan Edwards

Daroganau galar a gwae →

JERUSALEM

"Cref iawn oedd, ac ar fynyddau—dilyth
Adeiladwyd ei chaerau"

Dinistr Jerusalem.

"AH! dinistr! dinistr yn donnau—chwalodd
Uchelion ragfuriau,
A thirion byrth yr hen bau,
Caersalem sicr ei seiliau.

Cref iawn oedd, ac ar fynyddau—dilyth
Adeiladwyd ei chaerau;
Yn ei bri hon wnai barhau
Yn addurn byd flynyddau.

Af yn awr i fan eirian,—golygaf
O glogwyn eglurlan,
Nes gweld yr holl ddinas gan,
Y celloedd mewn ac allan.

Jerusalem fawr islaw im fydd—gain
Ar gynnar foreuddydd;
Ei chywrain byrth a'i chaerydd
I'w gweld oll mewn goleu dydd.

Ceinwech brifddinas Canan—oludog,
Fawladwy, gysegrlan;
O uthr byrth a thyrau ban,
Myrdd ogylch—mor ddiegwan!

Ei hoff balasau, a'i phobl luosog,
Dawnus lywiawdwyr, dinas oludog,

Ei berthawg rannau, hen byrth gorenwog,
Muriau diadwy, O mor odidog!
Addien serenawl ddinas ariannog,
Cywrain a llawen, ceir hi'n alluog;
Heddyw o'i rhwysg nid hawdd yr ysgog—
Hawddamor iddi, le hardd mawreddog.

Uwch ei rhagfur, ban, eglur binaglau,
Tai cyfaneddol, tecaf neuaddau,
Lluon i'w 'nabod, llon eu wynebau,
Sy'n chwai a diwyd mewn masnach deiau,
Heirddion eu gwedd drwyddi'n gwau—yn drwyadl,
Tawchog anadl ddyrch hwnt o'i cheginau.

Ni bu le eisor, llawn o balasau,
Iesinawg agwedd ei synagogau,
Eu gwedd arnodwyd âg addurniadau,
le, llawn addurn ei holl aneddau;
Ac o fewn y trigfannau—ffrwyth y tir
Er budd monwesir heb ddim yn eisiau.

Urddedig ddysgedigion,
Ddawnus wŷr, drwy'r ddinas hon
Ymrodiant mewn mawrhydi,
Addurnant, a harddant hi;
Y rabbiniaid a'r bonedd,
Eu dysg da ddadguddia'u gwedd,
Wele, rhinwedd olrheiniant,
Fawrion wŷr, myfyrio wnânt:
Heirddion ser y ddinas hon
Yw ei thrwyawl athrawon:
Addas beunydd esboniant,
Geiriau Ner agor a wnant:
Ac efryd yn y Gyfraith
Ddofn a gwir, ddeddf enwog iaith.

Ni fu ddinas mwy llawn o feddiannau
Yn trin cymaint o arian ac emau;
Un orhoff, orlawn o aur a pherlau;
Ceir ynnod luosog gywrain dlysau,
Aroglus, wiw-goeth, rywiogawl seigiau,
Olewydd, gwinwydd, i'r genau—rydd hon,
O! ddinas wiwlon, ddaionus, olau.

Lliwdeg ddyffrynnoedd Ilydain,
Sy o gylch y ddinas gain;
Llwyni fyrdd yn llawn o faeth,
Llwyni, llennyrch, llawn lluniaeth;
Y blodau wynebledant,
Ac yn eu nôdd gwenu wnant;
Dyferion gloewon y gwlith
Clau, ar eginau'r gwenith,
Glaswellt a gwyrddfrig lysiau
Ymhlith y blodau'n amlhau:
Gerddi teg, iraidd eu twf,
Dillyn ardai llawn irdwf.
Cu ydynt y cawodau,
Y fro sech a wnant frashau;
Haul glwys i loewi y glyn
Ergydia'i belydr gwedyn.

Aml res euraidd, mil o ros Saron,
Geir, a lili a'i gwawr oleulon,
Ar dwf iraidd, yn rhoi dyferion,
O deg liwiau, hynod, a gloewon.

Acw yn y tiroedd clywir cantorion
A'u syml, luosawg, leisiau melysion;
Anian ogleisiant—O donau glwysion!
Ar gangen eiddil, per gynganeddion;
Pereidd-der, mwynder eu meindon—chwâl fraw,
Ffy, derfydd wylaw a phwdr-feddylion.

O! hardd frodir ddyfradwy,
Ei dwfr glân adfer o glwy
Y dyn fo dan waeau fyrdd,
Gloesion iachâ'i dwfr glaswyrdd:
Gerllaw o du'r gorllewin
Wele, rhed yn loew ei rhin
Hen ffrwd lon Gihon deg wawr,
Dirionlif, hyd raianlawr;
Deifr Etam, Siloam lyn,
Pereiddflas, wyrddlas harddlyn,
Yn ei godrau hen Gidron,
Tra gloew o hyd treigla hon:
Dŵr llonydd gyda'r llwyni,
Tra llawn yw y tir o'i lli.

Ond O! i'r uchel harddfryn edrychaf,
Moriah amryliw mewn marmor welaf.

Ah! dacw ymlaen acw y Deml enwocaf
O'r un a seiliwyd, arni y sylwaf;
Gweled i gyd ei golud gaf,—a hi,
Damlygir ini, yw'r Deml gywreiniaf.
Heirdd golofnau, eiliadau goludog,
Canpwyth cywreiniawl, cnapwaith coronog;
Gwnaed mewn dulliau y gwniad mandyllog,
Wynebir ogylch â gwinwydd brigog:
Sypiau gawn o'r grawn yn grôg,—gwyrddion ddail
I'r hynod adail eirian odidog.

O'r melyn aur amlenni—roed yn wych
Ar hyd ei nen drosti;
Anfon ei lon oleuni
Mae'r haul ar ei muriau hi.

Ond O! alar a'n dilyn,
O!'r wylo hallt ar ol hyn;

Holl anian fyddo'n llonydd,
Na seinied edn nos na dydd;
Distawed, na chwythed chwa,
Ac ust! eigion, gostega!
Na fo'n dod fyny i dir
Eildon o'r Môr Canoldir;
lorddonen heb dwrdd ennyd,
Gosteg! yn fwyndeg drwy fyd,
Na fo dim yn rhwystr imi,
Na llais trwm i'm llestair i.
Rhagwelaf drwy argoelion,
Na saif yr hardd ddinas hon,
Am hiroes yn ei mawredd,
Adfeilia, gwaela ei gwedd.