fel os âi un neu ragor o'r Tylwyth i'r tŷ i dorri newyn, neu i olchi baban, y ceid rhodd ar y pentan yn y bore. At hyn y cyfeiria Goronwy Owen yn ei "Gywydd y Cynghorfynt."
Cael eu rhent ar y pentan,
A llwyr glod o bai llawr glân.
Credir mewn rhannau o Gymru mai tan y
ddaear y mae gwlad y Tylwyth Teg, ac yr eir
iddi un ai trwy ogofau ac agennau yn y creigiau,
neu trwy lynnoedd. Eithr anaml y gall marwolion
ei chyrraedd trwy ddwfr. I lygaid meidrol y
mae'r wlad yn fangre pob llawnder ac ysblander a
dedwyddwch. Trigle llawenydd ac anfarwoldeb
ydyw. Pan ddêl y preswylwyr i'n byd ni, deuant
i chwarae a chanu a diddanu dynion. Chwaraeant
ar frigau'r grug, a dawnsiant ar flaenau brwyn, a
phan derfir hwy, ymguddiant ym mysedd y cŵn,
Ni fwytânt na chig na physgod, eithr ffynnant
ar fwyd llaeth wedi ei archwaethu â saffrwm y
maes. Eto, dywaid rhai y pobant eu hunain
fara gwyn a'i fwyta. Yn ôl Myrddin Fardd,
rhoddai hen wraig o Abersoch fenthyg ei gradell
yn aml iddynt.[1]
Gwelir cylchau'r Tylwyth ym mhob rhan o Gymru. Crwn a hirgrwn ydynt, a cheir hwy fynychaf ar wastadeddau bryniau. Gwelais hwy rai troeon ar fryniau lled uchel, fel Bryn-yr-Arian a edrych i Fae Ceredigion tros Gors Fochno. Ar nos loergan fe'u clywid gynt, ac efallai y clywir
- ↑ Welsh Folklore Yr Athro T. Gwynn Jones (1930), td. 51-57.
