128 COFIANT
iog a march Dewi, ODd ni byddai, o'r ochr arall, byth yn sefyll, ODd yn ymsymud yn mlaen yn gadarn, di- ysgog, ac aruchel. Mewn gair, yr oedd Eben fel " angel yn ehedeg yn nghanol y nef ; " tra yr oedd Dewi fel corned wibiog, weithiau yn ymddangos yn drefnus yn mhlith y ser sefydlog, a phryd arall yn ymdroelli yn fympwyol yn ffurfafen ein llenyddiaeth. Rhyw Piltwn Oymreig oedd Eben. Ond na chamdde- aller ni. Addefwn gyda'r parodrwydd mwyaf fod Milton yn annhraetbol ragori ar bob bardd Oymreig. Gwir fod gan Dewi Wyn, Goronwy Owen, a leuan Glan Geirionydd, ac eraill, ddarnau barddonol a ddaliant gymhariaeth byd yn nod â cheinion penaf Milton ; ond ni fedd un o honynt gyfansoddiad a ddeil gymhariaeth am foment a'r " Oomus," neu y " Paradise Regained," heb son dim am y " Paradise Lost." Ond nid aunheg nac anfuddiol fyddai ymholi pa un o'r beirdd Oymreig sydd yn dyfod agosaf ato, a phwy o honynt sydd yn tebygu f wyaf iddo. Y mae un dyferyn o'r môr o'r un natur a'r gweddill ; ac felly y dywedwn niuau mai Milton y Oymry oedd Eben Fardd. Yr oedd mor dueddol i ymgartrefu yn yr aruchel, nes y barnodd rhai ei fod yn ddiffygiol mewn teimlad. Dygwyd yr un cyhuddiad yn erbyn Milton. Ond megys y mae erfyniad toddedig Efa yn y lOfed Llyfr o " Goll Gwynfa " yn fwy na digon o amddiffyniad i Milton ar y pen hwn, felly y mae an- erchiad torcalonus y fam i'w " phlant bach " yn yr Awdl ar Ddinystr Jerusalem, yn fwy na digon i am- ddiffyn cymeriad Eben Fardd yn ugwyneb y cyhudd- iad o ddiffyg teimlad a ddygodd rhai yn ei erbyn.
Nis gellir dweyd fod Eben yn rhagori yn nosbarth y caneuon. Buasai yn colli y dydd ar y pea hwn wrth ymgystadlu â llawer bardd o'r ail ac hyd yn nod o'r trydydd dosbarth. Yn wir, yr oedd ei feddwl
