RISIART DDU. 139
darnau a fyddant byw gyhyd a'n hiaith. Mae y darnau hyny yn ddigon hysbys heb i ni eu dyfynu ; ond raae'n debyg mai y darn goreu yn yr holl Awdl y w yr un sy'n dechreu gyda'r llinell :—
" Ys anwar filwyr sy yn rhyfela,"
ac yn terfynu gyda'r llinell anfarwol : —
" M6r gwaed ar y marmor gwyn."
Nis gallwn lai nag edmygu chwaeth bur y bardd, wrth gofio ei fod yn canu ar destyn mor erchyll — testynag yr oedd mor anhawdd ei drafod heb fyned dros derfynau coethder. Wrth ddarllen y feiriaiadaeth ar destyn cadair yr Eisteddfod Genedlaethol ddiweddaf, gwelem fod un o'r ymgeiswyr wedi troseddu deddfau chwaeth yn y modd mwyaf eithafol, a hyny pan yn canu ar un o'r testynau tyneraf a plirydferthaf a fu erioed — testyn mor brydferth a hwyrnos ganaid yn y Gauaf, pan fydd lleni y tywyllwch yn gorchuddio y byd ar y naili law, a gogoniant serawg y nefoedd yn ymddangos ar y Haw arall. Dyna fel yr oedd pethau yn bod, dybygem ni, mewn cysylltiad ag alltud Patmos — y ddaear yn tywyllu a'r nefoedd yn goleuo; a gresyn oedd i neb droseddu deddfau y chwaeth buraf wrth ganu arno. Ond anhawdd iawn, yn ddiau, oedd cadw ar hyd canol llwybr chwaeth wrth ganu ar y fath gyflafan arswydus a dinystr y ddinas sanctaidd ; ac yr oedd yr ymgeisydd ail oreu wedi troseddu cymaint yn y ffordd hon, fel nas gallai awdwr athrylithgar y " Drych Barddonol " gael engraifft well o ddiffyg chwaeth na'i ddyfyniad o Awdl yr ymgeisydd hwnw. Ond bu Eben yn dra llwyddianus i osgoi y gwall hwn. Yn wir, yr ydym yn credu na chynwysai ei Awdl yr un gair a allai dramgwyddo y chwaeth buraf, pe gadewid y ddwy lineli ganlynol allan o honi : —
- ' Bu â chig y beichiogion — frasâu gwêr
Hyd ryw nifer o'r adar annofion !"
