arno. Ychydig o flynyddoedd yn ol, ni allesid cael tir cyfleus am bris yn y byd.
Ond oddeutu blwyddyn a haner yn ol, cynygiwyd y tir ar werth yn ymyl y capel presenol, a phrynwyd ef i fod yn eiddo bythol i'r corff o Fethodistiaid; ond er fod y tir yn gyfleus iawn, nid oedd modd gwneyd mynedfa lydan a manteisiol iddo, gan fod ty yn gorwedd rhyngddo a'r ffordd. Modd bynag, oddeutu mis yn ol, symudwyd y rhwystr hwnw trwy brynu y ty; ac yr wyf yn gobeithio y caiff y weddw sydd yn byw ynddo dy cysurus yn ei le. Y mae dau glo wedi eu hagor, ac yr ydym ni wedi dyfod yma heno i agor y trydydd clo. Yr unig rwystr sydd ar ein flordd yn awr ydyw cael arian i ddwyn y draul; ac nid wyf yn amheu na chawn hwy. Y mae yn awr yn amser manteisiol i wneyd casgliad. Ychydig yn ol, yr oedd pla y gwartheg yn gwneyd dinystr mawr mewn rhanau o Sir Fflint, ac yn dwyn llawer o amaethwyr i gyfyngder mawr; ond cadwodd yr Arglwydd y pla dychrynllyd hwnw rhag dyfod i gymydogaeth Abergele, ac ni chollodd yr un ffarmwr gymaint ag un anifail oddiwrtho; ac y mae yn briodol iddynt gydnabod yr Arglwydd am ei ddaioni—ei gydnabod, nid yn unig trwy ddiolch â'u genau, ond hefyd trwy gyfranu at ei achos Ef. Ond ni ddymunem feddwl nad ydym yn disgwyl i neb gyfranu ond amaethwyr. Na, y mae y waredigaeth rhag y pla yn lles i raddau mwy neu lai i bawb yn y gymydogaeth; ac yr ydym yn disgwyl i ereill gystal a hwythau amlygu eu diolchgarwch trwy gyfranu rhyw gymaint at yr achos hwn. Yr wyf yn teimlo yn sicr erbyn hyn y bydd i Abergele wneyd yn y cyfarfod hwn fwy nag a wnaed ar achlysur cyffelyb gan unrhyw gynulleidfa yn Sir Ddinbych, a rhoddent esiampl o haelioni i'r holl Dywysogaeth, Y mae arnom eisieu i bobl Abergele eu hunain wneyd y capel newydd, heb ofyn am, na disgwyl cymorth o un lle arall; ac, ond i ni gydweithio, yr wyf yn credu y gallant ei wneyd yn annibynol ar bawb. Byddai yn dda i ni gofio mai mewn undeb mae nerth. Llawer yn un sydd yn gwneyd pob peth mawr. Nid rhyw un tywodyn ar ei ben ei hun sydd yn atal y môr mawr rhag myned dros ei derfyn, ond crynhoad neu gydgasgliad o filiynau aneirif o dywod. Beth yw y cables mawrion sydd yn dal llongau mawrion ond llawer o ddolenau, ac y mae pob dolen yn y gadwen yn gwneyd gwasanaeth ag y buasai yn anmhosibl iddynt ei wneyd ar eu penau eu hunain. Ond i bobl Abergele fod yn un—pob un a phawb gydweithio yn ffyddlon —gallent wneyd llawer; a chofiwch mai "Y neb a ddyfthao a ddyfrheir." Os oes rhai sydd yn meddwl am gyfranu yn hen, dymunaf ddwyn ar gof i'r cyfryw y bydd llawer yn derbyn bendith i'w heneidiau yn y capel newydd, ac yn canu hymnau melus Williams o Bantycelyn pan y byddant hwy wedi myned i orphwys oddiwrth eu llafur. Yr wyf yn gobeithio y bydd i bawb wneyd ei ran yn ffyddlawn gyda'r gwaith da hwn.
