Tudalen:Er Mwyn Cymru.pdf/109

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

hyfryd Denmark, taflasant eu hunain i'r môr, gan feddwl am feiddio ei holl stormydd, a chyda sicrwydd y suddent cyn i'w hegnion egwan fynd a hwy fawr i gyfeiriad y wlad oer bell oedd mor anwyl iddynt hwy. Dywedir y bydd rhai o forwyr Llydaw, y cryfaf a'r dewraf yn llynges Ffrainc, yn marw o hiraeth pur.

Ai'r cryf a'r anturus sy'n crwydro; ai'r gwan a'r ofnus sy'n aros gartre? Y mae Tennyson, ym melodi dwys a phrudd ei odlau, yn ymgorfforiad o ysbryd gorffwys; y mae Carlyle, yng ngrym ystormus ei arddull arw, yn ymgorfforiad o ysbryd crwydro. Y mae'r cyntaf fel pe'n analluog i symud o froydd hud Dolgellau neu Gaerlleon ar Wysg, a'r olaf fel pe bai hen ysbryd y viking crwydrol yn cynhyrfu ei waed. Ond nid felly yn hollol yr oedd. Pan oedd Carlyle yn marw aeth Tennyson i edrych am dano. At farw y trodd yr ymddiddan. Yr oedd Tennyson am grwydro i farw i ben mynydd yn Brazil. "I should at least like to see the splendour of the Brazilian forest before I die," meddai. Atebodd yr hen athronydd ef o lan yr afon, "The scraggiest bit of heath in Scotland is more to me than all the forests of Brazil." Ac eto, yn Lloegr yr oedd ef wedi byw.

Os cryf, cryf i grwydro a chryf i orffwys; cryf y dyhead am weled gwledydd eraill, a chryf yr hiraeth am yr hen wlad Ac felly y mae bywyd y byd. Daw cenhedloedd eto i'r mynyddoedd hyfryd, a gwnant eu cartref ynddynt, fel yn yr oesoedd o'r blaen. Ac y mae popeth ar y mynyddoedd yn ymburo ac yn ymberffeithio,—bywyd dyn ac anifail a llysieuyn,—oherwydd yn ysbryd bywyd a rhyddid y maent yn byw, yn symud, ac yn bod.