Tudalen:Geirlyfr bywgraffiadol o enwogion Cymru 1870.pdf/27

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto

hanesyddiaeth; a gallai gofio bron bobpeth a ddarllenai. Gwnelai lyn
ef yn gydymaith addysgiadol a difyr. Meddai hefyd ddirnadaetli olen
ar byncan duwinyddol; ac yr oedd ya bregethwr parchus. Prif
ddiffyg ei bregethau ydoedd trefn; yn tarddu oddiar y faith na bydklai
efe byth yn eu bysgrifenu oddieithr y penau, gan ymddibynu i raddau
helaeth am y gweddill i'r hwyl a gatfai wrth eu traddodi. Ar rai
adegau, prin y gallesid credu mai yr un ydoedd a'r hwn a bregethai o'r
blaen, mor annysgrifiadwy o nerthol nes ysgubo pobpeth o'i flaen. Bu
yn ffyddlawn a llafurus yn y weinidogaeth am chwech a dougain o
dynyddau; ac yn ystod yr amser hwn symudwyl ef o'r naill fan i'r
llall un ar hugain o weithiau. Yn 1854, oherwydd nerth yn palln, a
phob arwyddion nad pell awr yr ymddatodiad, rhoddodd ei swydd i
fynu er mwyn yineilluo i gael ychydig seibiant ar dorfyn ei ddyddian.
Treuliodd ychydig o'i amser gweddill bwn yn Rhuthyn, a symudodd
oddiyno i Dreffynon. Ni bu ei orphwysdra ond byr, os iawn ei alw
yn orphwystra, canys hyd y parhaodd ei nerth yr oedd efe yn ddiwyd
beunydd yn rhyw ran o winllan ci Arglwydd. Pa fodd bynag, erbyn
terfyn 1856, yr oodil pob arwyddion nad neppell y diwedd; ymollyngai
ei natur yn raddol, a Ionawr 23ain, 1857, gollyngwyd yr euaid oddi-
wrth ei waith at ei wobr. Ei air olaf ydoedd, "Y mae yr oll yn oleu
a disglaer o fy mlaen." Clarldwyd ef yn Mynwent Newydd Treftynon,
a dangosodd masuacliwyr y dref eu parch i'w goffadwriaeth trwy
gaeadlenu eu ffenestri; ac anfynych y gwelwyd yn y parthau byny
angladd mor lluosog. Dyma amlinelliad o fywyd gwr y dywedodd
un a'i hadwaenai yn dda am dano, Anwyl by name,- Anwyl by
nature."
(ALLEN), EVAN OWEN. Ganwyd ef mewn lle o'r enw Pant y Llin,
gerllaw Llanrwst, yn y flwyddyn 1805. Amaethwyr cyfrifol oeddynt
ei rieni; ac ystyrid fod y teulu oll yn bobl o gyneddfau cryfion.
Ysgrifenodd lawer i'r hen Seren Gomer a chyhoeddiadau eraill i
amddiffyn rhyddid gwladol a chrefyddol. Y mae yr ychydig ddarnau
a adawodd o'i ol mewn llawysgrifen yn profi hefyd ei fod yn meddu yr
awen wir; ac yn peri i ni resynu na buasai wedi ymarfer chwaneg a'r
ddawn hono. Bu farw yn Rhuthyn, Rhagfyr 18fed, 1852, a gorwedd
ei lwch wrth gapel y Bedyddwyr yn Llanfwrog. Cymerasom a ganlyn
o'i ysgriflyfr :-
SIOMIANT.
Ymdelthydd tlawd i FFair y Rhos
Foregwaith teg, a'i unig gell
Gychwynal, tra y wawrddydd dlos
Gyfarchai y Gorllewin pell;
Boreufwyd idd ef feddwl gwan
Fu cathl ber cerddorion lwyn,
A'i yebryd isel godid pan
Fyfyriai radau'i Grewr mwyn.


Ond Och! pan prin ya ngwydd y Rhos,
Yr wybren glir a dual'n brudd,
Ac ebrwydd lawn adchwola nos,
Pan nad oedd eto ond dechreu dydd
Y fellten gerth ag erchyil roch
A rwygai'r cwmwl du yn gant,
Ac adsain y taranau croch
A siglent sylfaen bryn a nant!

Ac yna daeth y gawod drom
Sef DYLIF, nid dyferion man;
A'r truan ar y gefnen lom
Heb gysgod craig-heb dy-heb dan;
Darfyddai nerth y teithydd gwan,
Y gerth ystom a'l curai i lawr.
A churid ei amfarwol ran
I ddyllf tragwyddoldeb mawr !

Un wedd yw dyn yn dechreu'i daith
Ya fore i ffair pleserau'r hyd,
Holl wenau anlan yn eu hiaith
Addawant ddiwrnod heulawg clyd;
Ond mynych iawn yn ngwydd y nwy',
Y cyfyd rhyw ystornydd erch,
Ac odid fawr na churant hwy
Ya ddryllixu holl obeithion serch.

ARAWN, a elwir yn Mabinogi Pwyll Pendefig Dyfed, yn frein