yn gyffredin. Heb ddawn gyhoeddus, yr oedd yn meddu ar wybodaeth ysgrythyrol a diwinyddol. Cyson yn y moddion, a ffyddlon fel athraw.
Rhieni cyfiawn, gadd iawn gychwyniad;
A'i oes hyd angeu mewn ymostyngiad
Yn loew cadwodd i'w anwyl Geidwad.
Ol hwn yn ei ddylanwad-mewn purdeb
Yn eglwys Horeb sy'n hyglyw siarad.
Yn 1898 dewiswyd yn flaenoriaid, Richard Jones Hughes ac Owen Morgan Jones.
Yn yr hen seiadau, ebe John Williams, deuai'r aelodau a fwriadent draethu profiad ymlaen at y fainc o flaen y blaenoriaid, a chwiorydd yn bennaf a welid yno. Prin y cawsai'r cwbl amser i hynny. Byddai'r hen chwiorydd hynny yn myfyrio ymlaen llaw â'u golwg ar y seiat. Fe gyfeiriwyd o'r blaen at gyfarfod gweddi'r merched yn amser Robert Owen, a dywedwyd mai Jennet Owen a arweiniai. Elin Roberts y siop ac Elin Griffith y Terfyn yw y rhai a nodir gan John Williams fel yn blaenori y pryd hwnnw, a Lowri Thomas Is-Horeb ynglyn â chyfarfodydd gweddi'r merched yn 1860-1. Edrydd weddi chwaer ieuanc, a gofir ganddo, o'r tymor diweddaf hwnnw: "Arglwydd, os rhaid i mi gario corff afiach, caniata i mi gael enaid iach mewn corff afiach." Bu hi farw yn 34 oed.
Dyma restr yr ysgolfeistriaid, yn ol John Williams: Ellis Thomas (1840-5). W. Prichard o Fodwrdda, Lleyn. Benjamin Rogers (1850). John Roberts (1856). Griffith Jones o Feifod (1857). Owen Griffith o sir Fon (1860). Thomas Jones o'r Celyn uchaf, Llanddeiniolen. John Hughes (Idanfryn). John J. Roberts. T. Gwynedd Roberts (1869). Sefydlwyd yr ysgol Frytanaidd yn niwedd 1870.
Daniel Hughes, y dechreuwr canu cyntaf oedd frodor o'r ardal. Nis gallai ef ddarllen y dôn symlaf. Clywodd John Williams y gallai ganu oddeutu 200 o hên alawon a mesurau Cymreig. Anaml y rhoddid pennill allan na byddai ganddo ef fesur arno. Safai ar risiau'r pulpud i arwain y gân. Ei lais wedi llwyr ddarfod pan roes efe ei swydd i fyny i John Thomas Pen y ceunant. Bu farw yn 75 oed, rywbryd cyn diwygiad 1859, neu'n fuan wedyn. Yr oedd John Thomas yn ddarllenwr cerddoriaeth diail yn y cylch yma, ac yn meddu llais melodaidd. Derbyniai ef lawer o gynorthwy yn ei flynyddoedd olaf gan Owen Morgan Jones, yr hwn hefyd a'i dilynodd yn y swydd.
