mae yr ysgolheigion sydd gyda mi yn eich anerch—LEWIS WILLIAMS."
Yr inspector a fyddai yn talu ymweliad â'r ysgol yn Llwyngwril ydoedd Mr. David Davies, yr hwn y byddai L. W. yn ei gyfarch fel "Fy anwyl ymweledydd" (neu visitor). Mae yr adroddiadau uchod yn engraifft o'r dull y cynhelid yr Ysgol Rad y pryd hwn yn yr ardaloedd cylchynol yn gystal ag yn Llwyngwril. Oddiwrth y cyfeiriadau yn ei lythyrau ymddengys fod yr ysgolfeistr y pryd hwn yn aelod o'r Eglwys Sefydledig yn Celynin, a'i fod ef a'r offeiriad yn cydolygu a'u gilydd gyda gwaith yr ysgol. Y mae Catherine Owen, capel Maethlon gynt, yn cofio L. W. yn cadw ysgol yn Llwyngwril, a'i fod yn myned i Ysgol Sul yr eglwys gyda'r offeiriad. Cofia hefyd am dano yn holi plant yn Eglwys Celynin ar y Sul, ac ar risiau y gallery yn adrodd wrth y plant yr hanes am wraig Lot, fel yr oedd wedi edrych o'i hol, a'i gwneuthur yn golofn halen, ac meddai "Mae haneswyr yn dweyd fod y golofn i'w gweled eto yn y wlad hono." Profa y ddau lythyr canlynol hefyd fod cysylltiad rhwng L. W. â'r eglwys :—
"To the trustees of the Welsh Circulating Charity School. This is to certify that Lewis Williams, of the parish of Celynin, in the County of Merioneth, and diocease of Bangor, is a member and regular communicant of the Church of England, of sober life and conversation, and is to the best of my knowledge and belief, of competent learning and ability to be appointed schoolmaster of the Welsh Circulating Charity School.
Witness my hand, this 28th day of November, 1812,
- THOS. JONES, Curate of Celynin."
To Mr. C. Lewis, Stationer, Cardigan.
Eto,—
To the Trustees of the Welsh Circulating Charity School.
- This is to certify that Lewis Williams has been diligent
