| Plwyf | O.C. | Plwyf | O.C. | |||
| 1 Llanerchymedd (rhan) | 406 | 9 Rhosbeirio | . | |||
| 2 Llandyfrydog | 501 | 10 Llanwenllwyfo | . | |||
| 3 Llanfihangel Tre'r Beirdd | . | 11 Penrhosllugwy | . | |||
| 4 Llaneugrad.. | . | 18 Ceidio | . | |||
| 5 Llanallgo | . | 18 Gwredog | . | |||
| 6 Bodewryd | . | 14 Llaneilian | . | |||
| 7 Llanbeulan (rhan) | . | 15 Amlwch | . | |||
| 8 Coedana | . | . | . | . |
PLWYF LLANFIHANGEL TRE'R BEIRDD.
Saif y plwyf hwn oddeutu pedair milldir i'r de-orllewin o Lanerchymedd. Gwel Sylw ar Tre'r Beirdd
PLWYF LLANERCHYMEDD.
Saif tref Llanerchymedd gan mwyaf yn mhlwyf Amlwch; ond y mae rhanau o honi yn Llanbeulan, Llechgynfarwydd, a Ceidio, yn nghymydau Menai, Llifon, a Thwrcelyn. Y mae dwy ran o dair o honi yn mhlwyf Amlwch. Ymddengys fod cynydd y dref hon i'w briodoli i'r ffaith ei bod yn sefyll yn nghanolbarth y wlad.
Cyn dechreuad y rhyfel gartrefol (parliamentary war) yn amser Charles II., yr oedd y lle yma wedi dyfod yn bur boblogaidd; ac, fel y cyfryw y gosodwyd ef allan mewn deiseb, am gael sefydlu marchnad yn y lle. Yn ystod llywodraethiad Cromwell y chaniatawyd hyny i'r brodorion gan y Llywodraethwr Cromwell: a chadarnhawyd y peth drachefn gan Charles II. yn y fl. 1665. Gyda'r eithriad o Beaumaris, hon oedd yr unig farchnad yn yr holl ynys; yr hyn a fu yn brif achos llwyddiant y dref hyd y fl. 1785, pan sefydlwyd marchnad-le yn Llangefni; yr hwn sydd yn sefyll yn fwy eto yn nghanolbarth y wlad.
Adeiladwyd eglwys Llanerchymedd gan Tegerin, un o arglwyddi Twroelyn, a mab Carwad Fawr, un o hynafiaid teulu Llwydiarth. Dywed Phillip, Sons, and Nephew, (Agents for the Admiralty Charts, and Ord-
