Lleoedd yn Mon.
95
nance Maps,) fod yr eglwys hon wedi ei hadeiladu yn y fl. 408. Os ydyw hyn yn wirionedd, y mae yn un o'r eglwysi hynaf yn Môn . Cysegrwyd hi i St. Mair ; yr ys
tyr yw , “ Llan-y -chwerwder.” Y fywioliaeth eglwysig sydd guradiaeth mewn cysylltiad a pherigloriaeth Llan boulan : y mae dau le wedi eu neillduo at fywioliaeth yr eglwys hon, sef Llain Fair, a Chaeau Mair. Cedwir yr
eglwys mewn trefn dda, gan deulu Llwydiarth a Bodel.. wyddan , heb gynorthwy trigolion y lle. Adeiladwyd Ysgol Genedlaethol yma yn y fl. 1824, yr hon a gynwysai ddau gant o blant - perthynol i blwyfydd
Llanerchymedd, Coedana, a Ceidio ; cynhelir hi mewn rhan gan roddion gwirfoddol. Adeiladwyd Ysgol Fry tanaidd yma hefyd oddeutu y fl. 1863, yr hon sydd yn adeilad ëang a hardd.
Enw Llanerchymedd . - Yr enw cyntaf sydd genym banes am dano arni ydoedd, “ Clochran " ; tybir iddo darddu oddiwrth fod clochdy yr eglwys yn sefyll ar ran o dri, os nad pedwar, o blwyfydd : fel y mae tŷ Mr. T.
Parry ( Llanerchydd ). O berthynas i'w enw presenol, y mae gwahanol farnau : dywed rhai, y byddai y derwydd. on yn addoli Gwyn ap Medd, arglwydd y wlad obry, a
brenin y tylwyth teg ; a bernir mai yr un ydoedd a Pluto y Groegiaid, a thybia rhai iddo darddu oddiwrth y duw hwn. Myn eraill iddo darddu oddiwrth “ Medd," enw ar ddiod a dynir o fel ; a dywedir fod y pentref hwn wedi bod yn enwog mewn masnach yn y diodydd hyn ; ac
am y rheswm yma y galwyd y lle yn Llanerchymedd.
Os dyma wir darddiad yr enw, yr ystyr yw " Llan -y. bendro ! ” oblegyd ystyr y gair medd yw pendro. Gelwir y diodydd a dynir o fêl yn fedd , neu medd, am
