Lleoedd yn Mon.
97
Maelgwyn Gwynedd dir iddynt yn Ngwynedd ; a chawe sant dir gan y brenin Arthur, yn Ngwent. Caw , wedi
dyfod i Gymru, a breswyliodd yn Twrcelyn ; ond, rhai o'i deulu a aethant i Gwent, lle yr oedd Arthur wedi rhoddi tir iddynt. Yr oedd rhai o blant Caw yn rhyfelwyr ; eithr y rhan
fwyaf o honynt a gyflwynasant eu hunain i waith y weinidogaeth , ac a fuont yn offerynau i blanu eglwysi yn Nghymru. Bu Twrcelyn yn drigfa beirdd enwog ers canrifoedd lawer. Yma yr oedd cartref Gildas, neu An
eurin , fel y tybir, yr hwn a gyfansoddodd y gân odidog a elwir y “Gododin”-cân brad y “ cyllill hirion” yn
Stonehenge. Gwel Davies's Myth . tudal. 318. Yr oedd Cyhelyn mab Caw yn fardd enwog yn ei ddydd, ac yn bur wahanol yn ei farn oddiwrth feirdd yr oes hono yn gyffredin . Ymddengys oddiwrth ei waith sydd eto mewn bod, nad oedd ganddo un parch i dduwiesau y
derwyddon ; ac yr oedd yn ystyried yr arferiad ag oedd gan y beirdd o anerch Ceridwen, fel ffynnon dysgeid
iaeth, yn anaddas i gristion, &c. Dinystriwyd yr hen dŵr gan wr y Llwydiarth, yn y A. 1777 .
Llwydiarth . – Tardda yr enw oddiwrth Arth lwyd Gwelir ar arfbais Llwydiarth, yn Eglwys Amlwoh , ddar lun o Arth - lwyd , a saeth yn ei phen.
Cyfieithir arwyddair y lle hwn—" Vivit postfunera Vire tus” fel hyn : - " Rhinwedd uwch y bedd fydd byw." Dywedir fod ben deulu Llwydiarth yn achlesu beirdd ers yn agos i 400 mlynedd - pa faint bynag cyn hyny.
In an o ysgrif-lyfran Lewys Morrus o Fon , ceir yr han . 06, y byddai Robyn Ddu yn fawr ei fri yn Llwydiarth ; a
