Tudalen:Hanes ac ystyr enwau lleoedd yn Môn.pdf/125

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto


Lleoedd yn Mon.

117

Plwyf LLANBADRIC .

Y mae'r plwyf yn sefyll oddeutu pum ' milldir o Am .

lwch. Cysegrwyd yr eglwys yn y seithfed ganrif: ond
yn ol yn y Mona Antiqua , y 4ydd ganrif, i St. Patrick

ap Alfryd, ap Gronwy, ap Gwdion, ap Don, o Waredawg
yn Arfon. Anfonwyd St. Patrick gan y Pab Celestine i
ddychwelyd y Gwyddelod at Gristionogaeth ; ac ar ei
ffordd trwy yr ynys hon , adeiladodd yr eglwys yma ar

lan y môr ; ac felly cafodd y plwyf yr enw oddiwrth yr
hen sant. Yr ystyr yw “ Llan y Pendefig ."
O fewn i'r plwyf hwn y mae dwy faerdref - Cemaes &
Chlegyrog.

Yr oedd y trethoedd yn 1803, yn 130p. O

Gemaes, a 42p o Clegyrog . Gwel tarddiad yr enw
Cemaes, o dan Cantref Cemaes. Tardda enw Clegyrog
oddiwrth ansawdd y lle — tir caregog , sef mân greigiau .
Yn y flwyddyn 1723, rhoddodd un o'r enw Richard
Gwynne, Ysw . , fferm yn mhlwyf Amlwch , yn cael ei

galw Nant Glyn, yn rhodd am byth at waddoli ysgol
rad i blant y plwyf hwn. Yr oedd dau gapel yn y plwyf

yma o'r enw Gwen Hir a Gwenboyw , sef yn Bettws.
Llanbadrig

Bettws LL.INBADRIC, NEU CEMAES.
O berthynas i ystyr y gair Bettws, yr hwn sydd i'w
yn fynych yn yr ynys hon, y mae amrywiol far .

weled

nau . Dywed un y cyfenwai Gwyrfaiensis yn y Brython
ef a'r gair Bead house, o'r hwn y mao yn llygriad .

Dywed y Parch . Edward Llwyd, Rhydychain, nas
gallai efe bendefynu beth allai arwyddo - ond iddo dder.

byn llythyr oddiwrth foneddwr o swydd Drefaldwyn yn
sicrhan nad yw amgen na'r gair Beatu (dedwydd) wedi eu
Gymreign, a'i fod yn dwyn perthynas a sefydliadau cre .
I