Tudalen:Hanes ac ystyr enwau lleoedd yn Môn.pdf/127

Lleoedd yn Mon.

119

mwyaf parchus a chyfrifol. Tardda enw y plwyf oddi
wrth fod yr eglwys wedi ei chysegru yn y bedwaredd
ganrif, i Pabo, yr hwn oedd fab Arthwys, ap Môr, ap
Morydd , ap Cenau, ap Cael Godhebog . Efe oedd frenin
yn y Gogledd, ac a yrwyd o'r wlad gan y Gwyddel
Ffichti, a daeth i Gymru, lle cafodd diroedd gan Gyngen
Deyrnllwg, a chan ei fab Brochwel Ysgythog.
Plwyf CAERGYBI .

Saif y plwyf hwn oddeutu saith milldir -ar-ugain o
Beaumaris.

Nid yw Ynys Cybi (Holy Island) ond

bechan o ran maintioli : tua chwe milldir o hyd o'r
dwyrain i'r gorllewin , a phum ' milldir o led o'r gog
ledd i'r deau .

Yn Methodistiaeth Cymru ' cyf. i. t.d. 7., dywedir :
“ Tua chanol y bedwaredd ganrif, ceir hanes am un o'r
enw Cybi, mab i frenin Cornwall. Dywedir i hwn,
wedi iddo fyw yn grefyddol iawn am ugain mlynedd

gartref, fyned i Ffrainc, at Hilary, esgob Poictiers ; ei
fod trwy enill gwyneb yr esgob wedi cael ei ordeinio

ganddo, ac iddo wasanaethu fel cynorthwywr iddo, hyd
farwolaeth yr esgob, ac yna iddo ddychwelyd i'w wlad ;
ei fod oherwydd trallodion ei wlad , ac amgylchiadau
gofidus yn ei deulu, wedi gadael ei gartref drachefn, a

dyfod yn gyntaf i Dy Ddewi ; a thrachefn iddo fyned
i'r Iwerddon ; ac yn mhen pedair blynedd ddyfod tros
odd eilwaith ac ymsefydlu yn Nghaergybi. Dywedir
hefyd fod Tywysog Môn, o dosturi at ei dlodi, wedi ei

anrhegu a chastell ag oedd yn y gymydogaeth ; a dar.
fod sefydlu mynachlog fechan o fewn y castell, a galw
y lle oddiar hyny yn Côr Cybi, gan olygu y castell. ”
Yn ol " Teithau Pennant yn Nghymru ' Cyf, ii., t.d. 276,