iaid at gristionogaeth; claddwyd ef yn yr Iwerddon. Dywed rhai mai ystyr yr enw Llan Ddyfnan yw, "Nant ddofn."
Heb fod yn mhell oddiwrth yr eglwys y mae olion hen ffordd Rufeinig i'w chanfod; ei lled yw o bedair a'r ddeg i bymtheg troedfedd. Mae yn rhedeg i'r gogleddorllewin yn nghyfeiriad Caergybi; a thybir iddi fod yn ymestyn unwaith o'r ffordd sydd yn arwain o lan y môr, yn mhlwyf Penmon, ac yn hollol ar daws y plwyf hwn, hyd yn agos i Tregaian Blas (Gaian ap Brychan). Y mae amryw leoedd yn y plwyf hwn yn dwyn enwau sydd yn dangos fod y lle yn meddu cryn hynodrwydd yn yr hen amser, megys Clyddyn, Plyddyn, &c.
PLWYF LLANBEDR-GOCH.
Saif y plwyf oddeutu saith milldir i'r gogledd-orllewin o Beaumaris. Yr un ydyw a "Llanbedr Mathafarn Gwion Goch;" gelwid ef felly, medd y diweddar hynafaethydd Sion William Prisiart, o Plas y Brain, am y bu yno dafarn gan un Gwion; a barna ef mai "Llanedr-medd-dafarn-Gwion Goch' ydoedd yr enw ar y decheu: a bod medd-dafarn arall yn agos i Llanfair, yr hwn elwid ar y cyfrif hwnw yn "Llanbedr Mathafarn Eithaf." Enwyd y lle hwn yn Llanbedr Mathafarn Gwion; h.y., clafdŷ Gwion Goch, neu, yn hytrach Inn, neu le i groesawu dyeithriaid gan Gwion.
Plas Gronwy.—Tybir i'r lle hwn gael ei enwi oddirth Gronwy ap Gwion. Yn lled agos iddo yr oedd Croes Wion": yr oedd yr hen gafn yn yr hwn y safai groes yn weledig oddeutu deng mlynedd yn ol, ar ben clawdd yn agos i'r ffordd sydd yn troi i Blas Ethelwal, a'r groes ei hunan yn gareg aelwyd, yn mhlas Gronwy Isaf.