Tudalen:Hanes ac ystyr enwau lleoedd yn Môn.pdf/71

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto

Lleoedd уп Mon.

63

ei eglwys yn Llanddyfnan, yn yr un sir. “ Y cyfiawn fydd byth mewn coffadwriaeth ."

Ceir nifer mawr o

eglwysi plwyfol Cymru yn gof-golofnau hyd y dydd hwn o dduwioldeb meibion a merched Brychan Brycheiniog .

Cyfrifid Dwynwen yn “ noddes cariadau , " a cheir gan Dyfydd ap Gwilym , bardd serch, gywydd iddi yn dwyn y penawd “Cywydd i Dwynwen Santes, i geisio ganddi wneuthur lletyaeth rhyngtho a Morfydd . ” Dechreua “ Dwynwen deyrdd anian degwch , Deg wýr o gor ffilamwyr fflwch , " &c.

Cedwid Dy'gwyl Dwynwen yn mis Ionawr. Daeth ei " chell ” i fri cyffredinol yn y canol-oesau , ac yn gyrchfa pererinion ” lawer, y rhai a ddygent roddion ac off rymau gwerthfawr i'w hallor, nes iddi ddyfod yn re 66

lique church fras."

Hefyd, dywedir mai Llanddwyn

oedd y brebendariaeth (bersonoliaeth) frasaf ynglyn ag

Eglwys Gadeiriol Bangor, yn nheyrnasiad Harri VIII. Prisir rectoriaeth Llanddwyn yn " liber regis " (King's

book,) yn 14p. Y noddwr yw Esgob Bangor - dim deg Wm ; felly, nid oddiwrth ffrwythlonedd y tir, ond oddi.

wrth ofergoeledd y werin - oddiwrth bererindeithiau at graiau, ffynnonau sanctaidd, ac ofergoelion deiliaid gwaddol yr eglwys hon ! Dywedir fod yn nyddiau Da

fydd ap Gwilym (yn nghylch canol y bedwaredd -ganrif ar-ddeg ), luaws mawr o bobl o holl Gymru, yn ymgynull i eglwys St. Dwynwen, yn Môn, yr hon a elwir Llan . ddwyn. Yma y cedwid canwyllau cwyr yn oleu yn was tadol oddiamgylch bedd y forwyn -sant hon, a phawb &

fyddent mewn cariad a ymwelent a bi, yr hyn a ddygai elw mawr i'r mynachod ; ac yr oedd Dwynwen mor en. wog yn mhlith yr hen Frythoniaid mewn achosion car . odig, ag y bu y dduwies “ Venus” erioed yn mhlith y