Lleoedd yn Mon. 65
- Deon Du" yn eglwys Bangor, ac yr oedd cerflun o
hono ar efydd, gyda'r feddargraff isod yn llawr yr Eg .
lwys Gadeiriol:- " Orato pro anima Richardi Kyffin , hufus Ecclesiae Cathedralis decani, qui in dicta Ecclesia fundavit cantorinn sacredatum , ordinavit at celebrandum pro anima Abiit XXII, die mensis Augusti, MECCCCII," ( 1502).
Desgrifir Llanddwyn gan un hanesydd fel “ a cell of benedictive Monks **** a very small chapter of canons.”
Cysegrwydd eglwys Llanddwyn oddeutu y fl. 465, i St. Dwynwen. Codwyd y drysorfa fel y crybwyllwyd yn barod oddiwrth offrymau amryw ddiofrydwyr, y rhai
oedd yn dra lluosog. Hefyd, codid treth gan y Monks of benediction ar y dieithriaid , y rhai fyddai yn gofyn am
en tynged dyfodol, yr hyn a rhagfynegid gan ynddangos. iad pysgodyn ar wyneb dyfroedd ffynnon oedd yn cael ei galw yn " Ffynnon Fair” ( St. Mary's Well .) Plwyf LLANGWYLLOG. Saif
y plwyf hwn, rhan yn nghwmwd Llifon ,
rhan yn Menai, a rhan yn Malltraeth. Gorwedda oddeutu tair milldir i'r gogledd-orllewin o Langefni. Cysegrwyd yr eglwys i St. Gwillog, merch Caw o Brydain, neu Caw o Dwrcelyn, yn Llanerchy medd . Rhoddwyd y plwyf hwn, gan un o dywys ogion Cymru, i brior- dy Penmon . Y ddwy faer
dref , Cefn-y-Dderi a Thre-ysgawen, ydynt yn gor wedd yn nghwmwd Menai ; mae rhanau eraill o'r
is plwyf yn nghwmwd Llifon , a'r llall yn Nhwr Celyn (tir cyhelyn). Cysylltir ef â phlwyf Tregaian. Cymerodd brwydr waedlyd le yma mewn man o'r enw Maes Rhos Rhyfel, yn y fl. 1143, rhwng gall
uoedd OwainGwynedd ( tywysog Gogledd Cymru ),
