Hanes ac ystyr Enwau
72
lwys y plwyf.
Bufai
Safai yr hen adeilad yn yr un fan ag y
od VI
saif yr Ysgol Rad waddoledig, yr hon a adeiladwyd gan
" Clau
Syr Arthur Owen, Bodeon, yn y fl. 1729, ac a roddwyd
ganddo, yn ei ewyllys, yn y fl. 1735, i'r dyben o ddysgu plant tlodion y lle. Safai y gladdfa o'r tu cefn i'r adeil.
Deddu
ad ymam cyrhaeddai i lawr i erddi Bryn - yr -Efail ; caf
wyd amryw esgyrn dynol yn y lle ar wahanol adegau. Eglwys y Plwyf . - Adeiladwyd hi oddeutu y fl. 615, gan St. Beuno, mab i Hywgi neu Bugi ap Gwynlliw Filwr, o Perfferen, merch Llewddyn Lluyddog, o Ddinas Eiddin , yn y gogledd ; ac felly yr oedd yn går agos i Catwg Doeth , ac yn gefnder i Cyndeyrn, seilydd Es gobaeth Llanelwy, a'r hwn hefyd yr oedd efe yn cyd
oesi. St. Beuno, pan ddaeth gyntaf i Wynedd a ymsef ydlodd yn ngodreu mynyddoedd Arfon, mewn lle o'r
Bry
chr y
wanga idoe
s
mabrad
9730
wigowe
enw Clynog ; ac adeiladodd yno eglwys a mynachlog.
Yr oedd y fynachlog yn fath o athrofa i gymwyso dyn
Hend
ion ieuainc i'r weinidogaeth. Yr oedd St. Beuno yn úr diwyd a gweithgar gydag achos crefydd . Bu yn fodd
Groe
ion i grynhoi cynulleidfaoedd cristionogol, ac adeiladodd eglwysi yn Aherifraw , Treftraeth, a lleoedd eraill.
thoe
s,
whos
d
9780
Croes Ladys .-Saif ar y cwr gogleddol o dywyn Aber ffraw , wrth ymyl yr afon Ffraw , gyferbyn a Bwlan, yn yr
hwn le y ceir olion o hen aneddau hyd heddyw. Ni
wyddis beth oedd yr achos i'r lle hwn gael ei alw yn
Rhy
' 1. L1 aw
n
Croes Ladys, os nad rhyw le ydoedd yn y cyfnod pab vidiol r yddol i gartrefu boneddigion o'r urdd fynachaidd. Yr oull oedd amryw y pryd hyny yn credu fod ymneillduo oddi ufa ; wrth y byd am eu hoes i fyw yn y cyfryw sefydliadau, a
tai o'
myned trwy ffurfiau y grefydd babaidd, yn ddigonol aberth i'w rhyddhau oddiwrth eu hollbechodau - a myn eglwysi.
Clas
