Tudalen:Hanes ac ystyr enwau lleoedd yn Môn.pdf/92

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto

84

Hanes ac ystyr Enwar

hwn, yn amser John Badycben, a Rhys Bold Treddol. Dywedir fod oddeutu dau gant yn ciniawa ar yr achlysur yn Bodychen . Pentre Buan . - Yn amser y mynych ymosodiadau fu ar blant Gomer, bu y fan yma yn lle pwysig - oblegyd aml y cyrchid i'r lle gan finteioedd gwrthryfelgar, an mai yma y cedwid у bữaau saethau . Y mae careg ger

llaw yr eglwys, ar ba un y dywedir y byddent yn arfer minio blaenau eu saethau-y mae wedi ei rhychu yn ddofn ; ac, yn ol bob tebyg, bu traul fawr arni. Y mae

amryw bethau yn aros ac i'w gweled hyd heddyw yn y pentref hwn ; megys “ Tarian y Saethau," &c. Dy. wedir fod ogof yn rhywle gerllaw y fan hon, yn mha un yr arferid ymguddio-ond nid oes un argoel o honi yn awr i'w gweled .

Cae'r Coll.-Dywedir i'r lle hwn dderbyn yr enw yna

fel y canlyn : -Yr oedd unwaith ddwy fyddin yn cyd gyfarfod - un oddiwrth Llanerchymedd, a'r llall oddi.

Cefrithgraen . Daethant i gyfarfyddiad sydyn, oblegyd fod bryn rhyngddynt ; cyrhaeddodd un fyddin ben y bryn yn cyntaf, a chafodd y llall ei gyru yn ol, a chollodd y frwydr ; ac yna galwyd yr ucheldir yn “ Brynbyddin ," a'r maes yr enciliwyd iddo yn “ Gaer goll” —y rhai sydd yn enwau arnynt hyd heddyw. Tyddyn Bleddyn.-Gelwid ef oddiwrth Bleddyn ap

Adda ; a thybir fod lle arall, yn mhlwyf Llanwenllwyfo, wedi ei enwi oddiwrth yr un person, sef “ Nant-y Bleddyn ." Plwyf LLECHGYNFARWYDD .

Y mae y plwyf hwn yn sefyll oddeutu tair milldir i'r de -orllewin o Lanerchymedd . Y mae gwahanol farnau