Tudalen:Hynafiaethau Nant Nantlle.pdf/21

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto

.9

s'r carneddau. 'Yrydym wedi crybwyll o'r blaen am y graig: sd sydd
z fluffìo peridîab ardderchog Drws-y-coed ar y tu dehewol, yr hon'a elwfr:
at “ee 'Gelwir hi er yr enw hwy, fel y tybir, am fod ar wastadedd
en ddwy garnedd anferth, yn ngbydag olion adeiladau, celloedd,
a ay O flynyddoedd yn ol buwyd yn eloddio'i un o'r carneddau
— 1ryd y deuwyd o hyd i-gistfaen, yn cynnwys gweddillion marwol,
wrth yrhyn y penderfynwyd fod rbai o wroniaid Eryri wedi eu claddu
yno. Nid ydym yn gwybod fod unrhyw gyfeiriad yn yr hen gyfansodd-
ìmdau Cymrefg at y beddrodan hyn, ac nis galiwn dôyfalu pwy â gladd-
wyd yno, Gelwir y rhan isaf o'r graig, yr hon sydd yn crogi uwchben.
y “Drws,” yn “Gareg Meredydd ;” ond ni alnsom wybod dim yn
y6hwaneg êm dano, Ychydig uwchlaw Drws-y-coed, mewn lle a elwir
“Bwlch Culân,” yr oedd hen gladdfa, lle y dywedir ilawer olwyr
gorchfygedig gnel eu claddu ; oblegid cafwyd o bryd i bryd yn y fen hon.
lawer iawn o esgyrn a lludw. Gelwir y Ile eto yn “ Hen Fynwent.”
'Yn ucheldir Nantlle, yn ago i'r Ty'n-nant, yr oêâd carnedd enfawr yn.
agos I gylch derwyddol a chromlech, am y rhaî y goniŵyd o'r blaeh.
Wrth gloddio i'r garnedd hon Cafwyd ysten briâd, yn llawn o ludw
golosg, ai gwyneb'i waered. Bamaiy diweddar Barch. J. Jones mal
yma y cluddwyd Mabon âl 'Madton, êm :yr hwn y crybwyllir yn
“'Englymion y Beddau” fo& ei fedd yn uchelder Nant Llan, sef yr un a
Nantlle fel y tybir. Yn ngodrau Cwm Cerwin befyd yr oedd yn welcôig
gfutfaêni o fainfîoll maw'r, a ll6aws o feini ar en penau o 2mgylch.. Mae
y lle hwn yn ucheldir” ym ysilys y Mynydd-mawr, a gallai ateb ŷn;
gywir i'r desgrifiad a roddir o fedd Mabon ab Madron. Y mae amryw'o
Ìoedd o fewn terfynau cin Íestyn yn dwŷn enwan y beddrodau, ôn1 y
yhaî j mae annrhaîth yr adeiladwyr wedi ein bysbeìllo ohonynt. Gellir
sytehio at Tal-y-garnedd, y Garnedd Wen, Cae'y-cyngor, y Gistfaên,
&c. Ardir y Plamewydd, gerllaw Glynllifon, mewn lle n elwir Cne'r-
mman-lwyd.y mae maen hir, yr hwn, fel y tybir, yw beddgolofn Gwae-
wyn Gurgoffrî, un o arwyr y “Gododin.” “Crybwyllir yn ', Englynion y
Beddau” am fod Gwydion ab Don, eì fod yn Morfa Dinlle, o “ dan fair
dafeillion.” Methasom a chael allan unrhyw draddodiad yn cyfeirio at y
fan He claddwyd y seryddwr-enwdg., Ychydig o'r »eîlldu i bentref
Ilandwrogdangosìr bedd' Gwnen, yn agos í amaethdy o'r vn enw. Ym
nghyfeiriad Clynnog y mae Bryn-y-beddan, Bryn-y-cyrff, Llyn-y-gelafn;
Cae-pen-deg-ar-ugain, lle y dywedir fod lluoedd o Blwyr wedi êu clâddu,
megysry niae yr enŵau yn arwyddo, ac môgysy cafwyd profion amrywìol
weìthìnu ym marganfyddiad esgyrn a gweddillion marwol. Ymsgos i
bantref Clynnog y mae pwynt o dîr yn ymestyn eÌìan ychydig i'r mor,
soarfleen y-pwynt hwn dangôdîr imaen mawr a elwir Maen Dylan, ile
tyhir fêd hedd Dylan, am ŷr hwn y crybwyllr yn Englymion .y-
Beddau,” ei fod gêrllaw Llan Feuno. Yrragoni'r lly hwn y mae Brynaera,
yrun, fol y tybia wn ysgrenydd o' Brynarlen, yrth odrâu yr trn y.
claddwyd Tydain, Tad Awen. ' Gerllaw hen bont y Cim darfu i'r urâdr,
amrywiflynyddau yn eì, ddhyfod ac draws ŵrn neu ŷtôn, â? gwynob'i
waered, yr bon a gynnwysai Iudw golosg,”