Tudalen:Hynafiaethau Nant Nantlle.pdf/22

Y rbai uchod ydynt; yr oll o'r beddrodau o fewn terfynau ein testyn ag
y mae genym nì unrhyw gydnabyddiaeth â hwy. Diamheu fed llawer-o
garneddau a bedd-golofnan wedì eu dinymtrio wrêh i'r tiroedd gael en.
diwyllio, y rhai nid oe» genym erbyn heddyw un fantais í wybod am eu

Dichon y byddai ychydig sylwadau mewn cysylltiad â'r claddfeydd
hynafol hyn o ddyddordeb î ryw ddarllenydd sydd o bosibl yn snghyfar-
wydd â'u hanes, Perthynant ì gyfnod boreuol iawn yn hanes ein gwlad.
Crybwylla Pennant fod yr arferiad o losgi cyrff yn mhìith y Groegiaid
a'r Rhufeiniaid. Y Derwyddon hefyd a ddilynent yr un arferiad, gam.
gladdu gyda'r cyrff bob peth o wasanaeth yn y byl hwn, oddiar y
dybiaeth y byddai eu heisieu ganddynt yn y byd isod ; am ba reswm y
darganfyddir arfau, addurniadau, a phethau ereill, wedi eu claddu gydr
hwynt o dan garneddau. * u id

Mae y ffaith hon wedi rhoddi mantais î hynafiaethwyr î ddosbarthu yr
hên feddan fel yn perthyn i drî cyfnod, sef y Cyfnod Cerygog, am fod yr
arfau a.geìr ynddynt oll yn wneuthuredig o geryg callosbr, cyn bod haiam
nêg unrhyw fetal yn adnabyddas i'r trígolion. 2il. Y Cyfnod Efyddol,
am fod yr arfau a'r addurniadau wedi eu gwaeyd o'r defnydd hwny, Yn
y cyfnod hwn, yn benaf, yr arferid llosgi cyrff, a'u dodî mewn urnau neu-
ysteni pridd, Sydd. Y Cyfnod Haiarnol, yr hwn a briodolir i'r Rhuf-
winîaid, am mai hwy oeddynt y rhaî a ddygasant arfau o'r defnydd hwn-
gyntat i'r wìnd hon. ; :

Y dyb yn y canol-oesoedd oedd, mai boneddigion neu ryfelwyr enwog.
a.gleddido dan garneddau, Yr oedd yn angenrheidiol wrth ryw arwydd-.
ion i ddynodi y fan y cleddid hwy cyn i'r mynwentydd plwyfol a'n
claddfeydd cyhoeddus gael eu dwyn î arferiad. Mor-barchus a chysegr-
edig yr ystyrid hwynt, fel y byddai pwy bynag a elai heibio yn afl «ì.
faeni chwyddo y garnedd, oddiar barch i weddillion. yr hwn a orweddai.
ynddi, Wedi dyfod Cristionogaeth i'r wlad hon, ae i leoedd pwrpasol
gael eu neillddoì gladdu y meirw, aeth claddu mewn carneddau gael
edrych arno fêl gweddillion paganeîaeth. Gwrthwynebid yr arferiad o.
gladdu mewn carneddau i'r fath raddau gan yr ofîeirisid, nes yr aethant.
a'r diwedd yn nodau gwarthrudd ac nid anrhydedd, a llofruddion .a drwg
weithredwyr yn unfg a gleddìd ynddynt. Daeth dymuno “ cam ar dy.
wyneb " y felldith fwyaf atgas allesid ddymuno i nnrhyw elyn, a chanh-
deidr neu garnfrawdwr i ddynodi y rhywogaeth waethaf o'r cyfrymn
gymeriadau. â ,

Mae yr hanesyn canlynol a gofnodir gan Carnhuanawc ac ereill yn profi
fod yr arferiad oJosgi y cyrff, a'u claddu mewn yateni, mewn grym ym
Nghymru cyn dyddiau y Rhufeiniaid, Yn y flwyddyn O.C; 1818,
tyddynwr yn byw ar lan afon Alaw yn Mon, wrth geiaio ceryg a6
adeiladu a aetb i symud rhai a wolai mewn crug yn agos idda, ac a!
ddaeth at garnedd yn orchuddiedig â phridd; ae yn y garnedd caf6dd
gistfyen, ac yn y gistîaen gawg neu ystôn bridd, a'u genâu i waerêd ac ym
llawn o ludw ac esgŷrn golosg. Yr amgylchiad hwna ddaeth í wybod-
aeth offeiriad y plwyf ac offeiriad szall, i'l dwn yo, hoffi ac yn adnabyddus;