Tudalen:Hynafiaethau Nant Nantlle.pdf/25

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto

i]

mae gwaîth natur yn darfod a chelfyddyd yn dechreu, Cynnwysa yr amddiffynfa eang ao enwog hom amgnerau uchel s llydain bridd' a. llŵ ' | cheryg,y rhai a amgylchir mewn rhan gandfos ddofn. Maey ffuryn hirgrwn, a mosurs o'r âi r-gorllawin 480 o droedfeddi, ac o ogledd. .ì ddolsau 385 o droedfeddi, . Yr oedd y “ddinas” hon yn bwynt le cyfar- fyddai.dwy gadwyn aniddìffynol, amryw 9 bn rai sydd-yn weledig o ben yDinle Irdebau y mae Craig-y-dinas, Moel Glan-yr-afon, Carey gewach, Cain Madryn; Carn. Meel Bentyrch, Castell Gwgan, Caer Crioerth yn y caeieÌl, Pon-ysgoar (goll Tae' Madog), Caer Collwyn, hyd arfordir Ardudwy. Ar 'y llinell hon y mae Tre'r Caerau, ar ben un (t/7”. "7^ 'o dreusu uchel yc. Eiff, yr hon yw-y gadarnaf: a'r oreu o ran cadwraeth &.un dref na chaer Brydeinig. yn Myned. I'r gogledd hefyd wele Dinas Dinoethwy, Dinos Dinorwig, “Bryn-y-castrelau, y Can careg cyfran. (gerllaw Cwmygio), Braich y|Dinas, Oaer Lliow, Caer Deganwy, &c, Perthynaii'r orsaf hon âr y Dinlle hefyd amryw o. “dyrau gwylio,” megys Dinas Dumodig, Hen Gawtell; ar afon Carog, Dinas Ffranog, Dints y Prif (yr hom a_wasanaethai.fel hafdy i'r prif lywodraethwr), Cae'r Ffridd, Bwlan, Bryn-y-gorseddau, lle hefyd y mae olion Derwyddol—y lleoedd hyn ydynt oll ar bwys y Dinlle, ac oeddynt yn ddian mewn ey- snundeb â'r brif wersyllfa. Yr oedd ffordd Bufeinig i'r Dinas Dinlle o . Gaer Segont, a elwid Sarn Helen, a'r lÌe mae y ffordd bon yn croesi aêon y Foryd a clwir yn Rhyd-yr-«gueatri, a lle arall gerllaw & elwir Rhyd-y- pedestri, sef Rhyd y gwyr meìrch a Rhyd y gwyr traed, Cafwyd hefyd. amryw fathodau o gylch y lle hwn yn âwyn nodau yr ymherawdwyr Rhufeinig canlynol, nid amgen Gallienus, 'Tetrlens (seoior), Teirlous 'Ciesan, Carausius, ac Aleotus.

Ar ortrai, yn neillduol ar dywydd hafaidd, gwelir murglawdd ychydig. i'r gorllowin o Dinas Dînllo yn y mor, yr bwn yw gwoddillion Tref Caer Arianrod. Arianrod ydoedd ferch î Gwydion ab Don, yr hwn y mae eì fedd ar Forfa Dinlle, gerllaw. Gellir casglu oddìwrth yr enw mai yn y Me hwn, yr hwn yn gwr sydd yn orchuddiedig gan y mor, yr oedd tref nen etifeddiaeth Arianrod ; ac, fel y sylwa Pennant, y mae “Caer” yn. nglyn â'r enw yn rhoddi sail î dybied fod yno hefyd amddiffynfa, neu gaer filwrol. Amhenai y Parch. J, Jones, Peiiglor Llanllyfni, y tra- ddodiad hwn yn gyfangwbl, gan dybiedei fod wedi eî sefydlu ar gam- gymeriad am Dref-ym-anrheg, ar ]an y Wyrfai. Modd bynag, gellir bod. ynaicr fod yn y lle ryw fur neu glawdd, oblegid clywsom bersonau fuont:



r yn ymweled i'r lle ar ortrai, yn sicrhau. y gellir plymio emryw wrhydau ilawr yn syth wrthochrymur. Pa bryd y gorllfodd y mor dros y lle ì hwn y mae yn amhosibl dyweyd dîm yn benderfynol. Barna Mr. O.

Williams o'r Waenfawr mai yn O.C, 331. y cymerodd hyny le, sef ar yr un llanw ôychrynllyd ag a foddodd etifeddiaeth y Tyno Helyg, Morfa | Rhianedd, Cantref-y-gwaelod, Caer Arianrod, &o. Breill drachefn o dybient. i byn ddygwydd yn y seithfed ganrif ; ond gan ned ydyw y naill nŵ'r llall yn dwyn unrbyw brofion i gttegu. y tybiaethau hyn, nis gallwn ffurfio unrbyw ddyddiad i'r amgylchiad gydag unrhyw sicrwydd. Y mae llawer mâbinogi ramantus a rhyfedd yn oaelou cysylitu â Gwydion ab