20
agorìadwu a gedwid gan yr offeiriad a'r ddau Warden, ao pi elid ei hagor heb fod yui yn bresenuol. I'r hen gist bon y bwrid rhoddfôn gwirfoddol 'ybobl,yrbai « ddefnyddid at wasanaeŷh crefydd, sc i'w cyfranu yn mah y mai mwyat anghenus. Agorwyd y cyff hwn yn mis Rhagfŷn, 1688 ; a chafwyd ynddo, mewn gwahanol fathiadau, y swm o £15 8s. 3c. Agorwyd ef y tro diweddaf trŵy ,orebymyn Deon Bangor, s chafwyd ynddo benadur ac amryw ddarnau llai. Y tro hwn bu raid galw gwasan- ath gof i dori yr hesbienau, gan fod yr sgorîadau wedi myned ar goll ac
- beb'ou hadferyd. Bu yr hen arch yma yn cael eî gadw yn y gangoll, Ile
_yr olfrymld rhoddion ynddo; ond y mae yn awr yn ddiddefnydd ond fel Znair hynafol yn unig. Nid yw gwerin Clynnog mwynch yn credu ym nghyfaredd y cyff, na'r bedd ychwaith ; ond achwynni ysgrifenydd yn Ghwerw mewn erthygl yn yr “Arch. Camb! na fuasai pobl Clynnog dangos mwy o barch i'w hynafiaeth, trwy ei symud o'r feitri i'r ll&y gellir ei weled, heb gymeryd y drafferth o'i Iusgo e'i sefyllfa Jaîth ì oleuni, yr hyn nid yw yn bleserus i neb, nac yn fanteisiol i'r hen gyff ei bunan. 'Yr oedd gan y werin yma ddiarcb, wedi eî sylfaenu ar gadernid yr hen. gist hon, canyg pan synbygld »& rywbeth anhawdd neu anmhosibl, dy- " wedid, *' Byddai cystal i chwi geisio tori Cyff Beuno,” , ' Ni fyddai yn briodol ini adael yr eglwys hon hob grybwyll am “«€Tiboeth,” neu Dibeeth,” sef hen lyfr mewn llawysgrifen agedwìd ynn dynai. Uynnyymt” hanes eglwysig bra henafol, yn benaf, .feddichon, mewn cysylltiad â'r sefydliad hwn eî hunan. Galwyd ef “2* Diboeŷh.” am iddo gael eì ddiogelu rhag llosgi, er i'r eglwys losgi fwy mag unwaith. Yroedd cloriau baisin am dano, ac felly mae yn debyg y diogelwyd ef rhaŷ llosgi. Gwelwyd y llyfr hwn gan Dr. Thomas Wil- Ìlams o Drefriw yn 15M ; ar ol hyny ni chlybuwyd dim am dano; ond hybiwyd unweith i Iolo Morganwg ddyfod o hyd iddo, yr hyn mae yn ddiau oedd gamgymeriad, pe amgen buaesi rhyw gyfeiriad ato yn ei laŵ- ymgrifau, a'i gynnwysiad woâl el gyhoeddi. Oyfrifir fod mynwent €lynnog yn filldir o amgylchedd. Y mae yn tyfu ynddiluaws ogoed cedyrn, hynafol, goruwch brigau y rhaî, môdd bynag, y mae clochdy yr eglwys yn ymddyrchafu er eu gwaethaf. 'Ŷ mae yma le tawel, neilldu edig, Îel gorphwysfa meirwôn; ac O? y fath dorf sydd wedì eu cludo yma er dyddiau y sylfaenydd onwog Beuno, hyd ddyddiai Eben Vard, pŵrai oeddyntill deuoedd yn telmlo serch ac ymlynîad angherddol at'y llanerch neillduedig, a phob peth cedd ym dal cysylltiad âg addoliad o'r .Gwir Ddnw ofewn y deml henafol a pharchedig, Y mse yd yn nod. 'pen llwydni g dsâfelliad hen sefydliadau fel hyn yn hawlio fddynt DJ parch a'n hedmygodd penaf,
,
BETTWS GWERN RHIW,
h — Ynganu i borthordy Glynllifon y mae y adfeilion eglwys fechwi an ôlwl? Bettws Gwernrhiw, eto yn weledig. Nìd ydym yn gwybod mwy am. < banes jr eglwys ymanag a dlir eî gasglu oddiwrth yr enw.. Nid yw
'byna6netbwyr, mae yn wìr, yn cybuno am ystyr a tharddiad yr enw
