»
y nant hon. Y mae amryw draddodiadau yn amoamu at egluro ystyr darddiadol yr enw hwnw hefyd ; y mwyaf poblogaidd a derbyniol yw y canlynol :—Wrth nârau mynydd Dxws y odd, âr y tu«lwyreìniol ìddo, y mae llyn helaeth a elwir Llyn y gadair, ac a elwir gan raì Llyn y pum' careg, am fod y nifer hono.o feinf, meu âdarnau o greiglau yn y golwg. Ar du dwyreiniol y llyn hwn y mae bryn bychan, ac o'r bryn yma darful “helgwn rhyw foneddwr gyfodi rhyw fwystÊl ihyfedd a dyeithf, a hynod o sbrydíerth: Y bwyst&l hwn, medd y traddodîâd a orchuddìd â chydynau “0 flew euraidd, y rhaì a ymddysgleirient yn llachar yn mhelydrau yr eau], am hyny galwyd of yn Aurwrychyn. Y cŵn a'i hymlldaaaut trwy irws y coed i lawr hyd at Baledenlyn,lle ydaliasant of; ac fel yr eoddynt yn'eì ddal, y bwyntfil a roddes y fath lef dorcalonus ac egniol, nes oedd y creigiu ogylch yn disspedaîn gan ei lef. Y llef hon a roddes “enw i'r nanf, a galwyd ef o byny allan yn Nant-y-lef.
Y TyLwrmz Tz0.—Y mae y bodau annaearol hyn yn ymlusgo i chwedloniaeth pob ardal bron o Wlad y Bryniau. Ni adroddwn y €hwedì ganlynol yn umig am eí bod yn dal cysylltiad & Drws y coel.
- Dylid crybwyll fod uwchlaw Drws y coed ddwy fferm, yn dwyn yr enwau "Drwê y coed Uchaf a'r Drws y coel Isaf. Oosau yn ol yr oadd-yn Drws y coed Uchaf lanc ieuanc a_ phenderfynol yn trígiannu. Byddai y Ìlanc “hwn yn difyru ei hun trwy wylio campau a symudiadau y têulu ded- wydd, nef y Tylwyth Teg, gan wrando ar eu dawns a'n cerddoriaeth ar -hyd y twmpathau a'r brynîwu cylchynol, Un noswaith cadwent noa- waith lawen ym muarth, cartref y llanc, ac aeth yntau ì edrych arnynt. “fel arferol, ac yn y fan efe â nyrthiodd mewn caríad at un o'u rhianod, yrhon oedd yn nodedig o brydderth, Yr oedd ei phryd morwyn a'r aìabsater, ei linig fel yr eog, a chan emnwythed a'r swel mewn gardd zflodau, ac yr oedd eì dawns mor ysgêfn hyd y glaswellt a phelydrau :y
- loer ar Lyn y Dywarchen. Gan rym y serch at y wyryf brydferth efe
a zedodd i ganol y dorf, ao â'i cipiodd bi yn eî freichìau, ac a redodd gyda. hiirty. Y Tylwyth Teg, wrth ganfod y fath draìs yn cael el arfer a& un ohonynt s ddilynasant y llano aty ty ; ond yr oodd y drws wedi eì dfolltío, a'r fenyw deg wedi ei sicrhau mewn ystafell. Ymroddodd y llanc
Ŷ ; eithr gŵn weled na ollyngìd mohoni ymaìth, hí a addawodd eî was-
“/anaethu fel morwyn is mdÌrsi efe gael allan ei henw, ar hyn y cydayn-
“ledd y cariadfab, Ond yr oedd cael allan êî henw-yn orchwyl anhawdd-
" ach nag y tybiodd ; a phan oedd ar fin rhoddi yr ymdrech ì fyny mewn
anobaith, gwelai tyw moewaith dorf o'i Thylwylh mewn mawnog yn
- agos i'r ffordd ; ymlìthrodd yntau yn ddystaw a lladradaid nes dyfod yn
ddigon agos atynt i'w clywed yn ymddyddan, a desllodd un yn gwaedd?
dnewn gofìd, “O Penelope! Penelope! fy chwaer! paham y diangaîst
<gydag un o'r marwolion,” “ Penelope! Penelope!” Ebe ynîâu, “dyna.
ei henw! dyne ddigon,” ac & ymgripiodd adref o'r lle, Wedi cyrhaedd y
ty gwseddai ar y ferch, “ Penelope, fy &nwylyd, tyr'd yma,” Hithau
ddaeth yn mlaen gan waeddi, “O farwol! pwy a ddatguddiodd 1 tî fy
“fy enw?” a chan)ddyrchafu eì dwylaw'pleihedig dywedai, Fy nghynged,,
