57-
syrthiodd y gwaed i'r lawr tarddodd ffynon loyw, a'r ffyson hono a gafodd ei henw oddiwrth y wraig ieuanc, ac a alwyd Ffynon Digwg.” Âc telly y terfyna y chwedl, -
LLwyx-y-Nz.— Y mae llethr neufron byfryd uwchlaw pentref Clynnog or enw Llwyb-y-Ne. Yr cedd, ar ys blynyddoedd yn ol, yn llawn o- Trysglwyni a byrgyll, a rhaì irwydd talfrig, o bo rai nld oes yn awy nem- awr yn aros. A dhrwy ran o'r llwyn hwn y maeaber fechan yn rhaisdru ; .ao y mae traddodiad yn-dweyd fod rhyw aderyn swynol a dengar yn canu. yn barhaus yn y llwyn hwnw pan oeddid yn adeiladu yr eglwys: ac: Gherwydd perdidd-dre hudol ei beroriaeth mi cheid gan yr adeiladwyr “enayd dîm ond gwrando arno, yr hyn a barai annyhendod poenus yn nygiad y gwaith yn mlaen; a byn a bsrodd i Beuno weddio am i'r Âr- glwydd symud ymaith yr aderyn, a'i gais a gyflawnwyd, ac ni chlywyd eì nodau swynol mwy!
Cris DRoED-DDU.— Rhaid ini gyfeirio unwaîth yn rhagor at yr hen. bendefig hwn, Xn y crybwyllion a wnaethom am dano, hyd yn hyn, darfu ini yn fwriadol ysgoì y traddodiadau n geir yn yr arda! am dardd- iad yr enw Troed-ldu, ond ymddengys fod rhyw briodoledd iddo, oblegid yn arfbeis y teulu y mae “Lìnn eoes wedi el liwio yn ddu,” neu "A Taan's leg cowped eable.” Un traddodiad a_ddywed fed rhyw lyfr cyfrin, yrhwnagynnwysu wybodaeth ryfedd ac anhysbys yn meddisnt rhyw Wdemon oedd yn «trigfanu tus Thve y Ceiri, ur gopa yr Eifl. A daeth.
" gwr cyfarwydd (magicìan) at Cilmin i ofyn eí gynnorthwy ì ddwyn y llyfr oddiar y demon, âr hyn. y cydsyniodd yntau, ac ymaith a hwy tua. cymydogaeth yr Eifl, a chswmnt hyd i'r demon a'r llyfr o dan eí aden».
- Onâ Cilmin, g&n faint oedd hyd ei gladdyf, ac yn neîllâuol oherwydd fod
Tlun croes ar eî garn, a dirawodd yr ellyll i lawr, a thra bu yn cymeryd eigodwm dygsaant y llyfr a diangasant ymaith, Y demon wedi ymad- feryd a gasglodd yn ngbyd eì weision i ymld ar olCilmin hyd at afon TAifon, a phan o9âd Cilmin yn croesi y ffrwd hono llithrodd ei goes i'r dwir, ac erbyn iddo eî thynu allan yr oedd yn gwbl ddu ac yn arteithiol “boenus, y cwbl wedi ei ddwyn arno trwy ddylanwad dieflig y demon/ Y traddodiad arall sydd debyg ì hyn:—Tyddynwr tlawd ydoedd Cilmîu ary cyntaf yn nyffryn y Llifon. Un noswaith breuddwydiodd ei fod yn: gweled gwr yn dyfod afo ac yn. dwedyd wrtho os ai efe i Lundain y caì Sfael ar gyfoeth mawr, Ni feddyliodd y tyddynwr ddim o'r breuddwyd hyd nos yr adnewyddwyd of amryw o weithiau, wedi hyny efa a bender- fynodd fyned i L^mdaîn. Wedi cyrhaedd y brif ddinas bu am rei dyddiau cym cerdded o amgylch heb unrhyw negos, Un diwrnod tynwyd ei sylw. 6 ddyn dyeithr yn cerdded ola blaen yn fyfyrgar ar bont Llundain, ao: Aeth yn ymddiddan rhyngddynt, pryd y gofynodd y gwr dyeìthr î Cilmin. cobaloy daaihsi; aîebodd yntau mai o sir Gaerynarfon, Ynay gwr. dyeithr awenddd, ac a ddywedodd eî fod yn breuddwydio yn. barhaus eî fod yn cael cyfoeth dirfawr yn y Seler Ddu yn Arfon, a gofynai ì Cilmin a wyddai efo pa lo yroedd hi, yntau a ddywedodd nas gwyddai. Eithr “Oilmin a-brysurodd adref ac a aeth ì mewn i'r Seler Ddu, yr hon oedd yn agos i'w gartref yn nyffryn y Llifon, ac yno cafodd afeol ar y cyfoeth a.
