ôb- wedi ymsofydln. yn Bryngwyn, Mon ac Ellis Lawis, gwr ieuanc.gobr aìthiol. â godwyd yno yn ddiweltr, ac sydd yn awr yn ymbaratoi go- gyfer a myned i'r athrofa.
'TALYsAEN.—Yr Annibynwyr oeldynt y rhaî cyntaf o'r cyfundeban
n Ymneillduol a ddechreassant bregethu yn y gymydogaeth hon. Dywedir mai gweithiwr o'r enw Michael Owen, aelod o eglwys Penlan, Pwllheli, a fu y,prìf offeryn ì blanu eglwys yn y lle hwn. Daeth y gŵr hwn. weithio i'r gymydogaeth. yn nechreu y flwyddyn 1790 ; a chan ei fod yn. ŵr o dueddiadau crefyddol, yr oedd anfoesoldeb eî gydweithwyr yn of boeni yn ddirfawr ; ac ar ganol dyda byddaì arferol a darllen a gweddîo yn yr Am chwwri, fel y gelwìd y llo perthynol i'r gwsîth, llo byddai ef, a'ì gydweithwyr yn bwyt& eu tamaid ciniaw, Derbyniodd Michael Owen gyfran dda o ddirmyg a sen oherwydd yr arferìad. yma ; ond yn, raddol darfu i'w onestrwydd a'i ddifrifoldeb enill y bobl i'w batohu, so yn lle eì wawdio fel cynt ymgasglent yn fynteipedd at yr hen chwìmsì ar- mwyn oi glywed yn gweddio, 'Tuw'r flwyddyn 1798, dechreuodd George lêŵìs(Dr. Lowis ar ol hyny) ymweled â'r lle yn achlysurol i bregetlin - i'r gweithwyr ganol dydd. Dilynwyd ef yn yr srferìad. yma gan amryw ereill, ac o'r diwedd ymsefydlodd y Parch, W. Hughas, Saron, fel cen- adwr teithiol yn y cymydogaethau hyn. Rhywbryd yn y ílwyddyn 1800, yr osdd W. Hughes i bregethu yn yr hen chwimaì, ao yr oeddy diwrnod yn wlawog, â'r gynnulleidfa yn ormod i fyned í mewn, deallodd- y pregethwr fod hen factory wag yn sgos i'r lle, ac wedì cael-aaniabâd y. perchenog awd ì mewn yno, ao yn yr hên faciorg yma gorphwysodd yt; arch; yno corpholwyd yr eglwys annibynol gyntaf yn y Nanb, a'r hen fddlory wedi eì hadgyweiyìo a'l dodrefnu oe<ld y capel a ddefnyddid gan. y Gyfundeb o'r wyddyn 1800 hyd 1852, pryd yr agorwyd y Seìon helaeth:
a chyfleus bresennol. Er y flwyddyn 1856, y mae ŷr eglwys hon yn cael Si bugeilio gan y Parch, E, W, Jones. Rhif yr aelodau yn 1856.0edd 38, ac y maent yn awr tun ld0, ag YsgolSabbotholflodeuog, yn nghyda.
vulleidfa luosog a chynnyddol.
Yn y flwyddyn 1821 adeiladwyd yma. gapel perthyn i'r Methodistiaid, . Yroedd pregethu cyn hyn yn Ffridd y Baladeulyn, y tu srall ì'r llyn, «i'a o leiaf 52 o flynyddoedd, Dechrenasant yn nhy-m.Robert Thomas” a'i wraig Catherine Jones. Ymunodd y wraig yn ieuano â'r Methodist, iaid yn y Capel. Bach, yn Nhalygarnedd: oni bu Robert Thomas yn - greulon ac erledigaethus yn eu herbyn am amser. Coffeir,am dano nn- wêlth yn cymeryd, taith i Benooed, Eibenydd, gyda'r bwriad o.ladd y pregethwr oedd yno ; ond ìddo ddychwelyd yn..ol: o'r elyniaeth oedŵ yn . êl galon wedl eì lladd yn yr oedfp, er_maw lawenydd ì'w briod oeddyn - llawn ïiryâer yn ei absenoldeb. 'Ar,6l hyn ymunodd Bobort Thomas â - chrêtydd, a gwahoddwyd pregethu i'w ty : cynnelìd cyfarfodydd gweddio a; Ysgol Sabbothol hefyd yn. y Ffridd am lawer,o flynyddoedd, ac y mae, gyfran o'r hen bnlpnd ceryg i'w weleâ yno eîo, a'r hen ganwyllbron. haiarn cyfnalog yn cael ei gadw yn êl le yn ofahwhyd heddyw. Pan gynyddodd poblogrwydd y gymydogaeth adeiladwyd capel, ychydig, uwchlaw y ffordd, ar ir Talysarn, yr bwn, erhyn y fwyddyn 1800, oeôd
