“ Ad, Ur Ei Cym 1 Drws y coel (A) 1856 10 Felingeryg (B.) 2 Nantlle M.C.) 1865 a 11 Llanllyfni (M. byo am 3 Talysarn ,, 1853 250 12. Ee (A) “9D
^A Beion(A.). '. 186 140 13 Brynsem (M.C.) 1860 120 b5 TabernadÌ(B.) 1862 50 , | 14 Pontlyfnì (B.).— 1868 60 6 Hyfrydle (M.C.) 1867 130 15 Ebenezer (M.C.) 1844 100 7 Bethel ” 1860 180 a. ——— 8 Soar (A.) 1860 120 Cyfanswm .. 1576
9 TreDdafydd (W.)l834 30
Dosbarth III.—Hanes Presennol.
PENNOD IL
Mae yr haner canrif diweddaf wedi €wgor er gyfnewidiadau anhygoel gyda golwg ar gyfryngwu maenach, addysg, a chrefydd, yn Nyffryn Nantlle. Haner can mlynedd yn ol aì riâid o Drwsyoed i Benygroes memawr gyda dwein o daî annedd, «phe byddai yn bosibl i'r hen drigol- îon fu yn byw ac yn marw ynddynt gael golwg ar en hen ddyffryn tawel hwn fely mae, o'r braidd y galler gredu eu llygaid eu hunain, Yn y lle yr oedddolydd tawel, rhwng cysgodion llanerchau o goedydd preiff tewirigog, yn y rhai y pynciau corau aegollog, y mae yn awr gloddfeydd anfnrhwch yn ymddangos feì pe byddai calon y ddaear wedi«îthymu o boni : ac yn lle peroriaeth adar, a llanoegau wrth weini gyds'r gwartheg a'r diadellau, clywir twrf pylor yn **palu mynyddau.” Uwchbem y byllau arswydus gwelir ugeiniau o'r gweithwyr yn hongian wrth didau, ac yn ymddangos yn debycach ì'r pryf copyn yn gweu ei rwyd uwchben y gwagle erchyll ; ond y maent yn galonog ac anturiaethmn, ac yn fodd- lawn dygymod a'u holl galedwaith os bydd golwg am setlïo canolig, er fod yr hen greigiau yna wedi bod yn diaapedain yn fynych gan lefau marwol &u cydweithwyr, a'r lechfan las weâi cael ei rhudd-ystaenîo â'n gwaed, Gan y bydd yn fwy cyfleus ini fwrw golwg ar ansawdd bresennol y nant wrth ei gymeryd o'i gwr, nì a ddechrênŵn unwaith yn-rhagor yn Drwe-
Coed. 7 Pri fantein y llo neillduedig hwn ì fyw ynddo yw y gwaith mwn sydd yma. Nid oes genym unrhyw wybodaeth aicr pa bryd y dechrenwyd codî copr yn ngodreu Careg Meredydd ; bernir oddiwrth ryw hen agor- iadau fod hen geneâl ddewr ac anturiaethus y Rhvfeiniaiâ wedi bod yn eloddio ynddi. Y mae yn ddirgelwch yn awr pe fodd yr oeddynt yn agor y graig, gan nad oes ol ebillion ma phylor ar eu gwaith. Crybwylla awdwr yr “ Observations on the Snowdon Mountains, fod y gwaith wedì eael «i gario yn mlaen yn faemoroli'r flwyddyn 1862, er's deng mlynedd ar hugain ; ond pat wnned î fyny y cyfrifon ar derfyn yr amser hwnw, fod y cwmni yn cael ei hun yn golledwr o ddwy fil ô bunnau, Ymaf-
