Tudalen:Hynafiaethau Nant Nantlle.pdf/87

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto

75 triatTynodd hyn sylw y tir-feddiannwyr ac ereill at cloddfeydd Lloebandy a olymernaut hwy feddiant o'r rhai penaf, dechreuasant eu gweithio ar gynllunian mwy nag mo effeithiol."

Rhoddwn eto ddesgrifiad hen chwarelwr er 'dull anghelfydd o weithid. y lschau yn yr Aroser y cyfeiriwyd so uchod. "Wedi llwyddo trwy off oynoliaetin ceabiau a throsolian i gael yohydig glotian, oariai dyn hwy ar ei gefn o ur i un i'r clwt agared, as os byddat oisieu pileru olwt dodal gareg dan ei ben, yn union dan y lle yr amcanai iddo dori, a chyda clamp o ddulbran efe a gurai ar y fan bodo dos pilerat ; ond weithiau byddai y dalbren yn myned yn ddellt cyn gwneyd ei waith! Y gorchwyl Desaf da y, cytiau oedd eu trwsio a'a hollti; ac yr oedd gan y noddwr gareg deirongl elwid Maen Nadd, ac wrth ei tbalcen swp o geryg, ar yr hw yr oedd torch wellt lle yr eisteddai i naddu, nid at yr un hyd na lled pennodol, ond at ryw faint, cymaint ag & oddefai y gareg : ac'ar y torwr, druan, y disgynai y gwaith o orpben eu cymhwyio. Yr oedd amryw o'r fechi byn yn dri chwarter modfedd, ac weithiau yn fodfedd o dew, ac y mae engreifftiau dyddan i'w cael ohonynt weithiau mewn hen furdd. yuod. Nid oedd yr hen gyllell nadu. nemawr fwy na thriwal; rhywbeth tua gaith modfedd haner o hyd wrth bedair o led, fel y dengys yr eng- raitit o un sydd yn llaw y ddel o fynor o lechnaddwr sydd yn eglwys Llandegai."

Gellir ffurfio meddylddrych am gynnydd y farohoed lechi yn Nyffryn Nantlle oddiwrth y gwelliantstolynol a wnaed yn y dull o'r trosglwyddo 1 bortbladd Caeryparfon. Par ddechreuwyd en cloddio cludid hwy mewn Garyll Ar gefnau mulod neu ferlynod dros y mynydd, or hyd Iwybrau anhygyrch ; dull oedd angenrheidrwydd yn drafferthus so annyben. Ar ol hyny gwnaed ffordd trwy Benygroes, a elwir yn awr y Hen Ffordd, ar hyd yr hon y cludid hwy mewn certwyni. Yr oedd hon, er ei bod yn welliant mant, ar yr hen lwybr dros y mynydd, eto nid oedd ond ffordd anwastad a throfaog. Y gwelliant nesaf oedd gwneyd y doll- fordd bresemol, yr hon sydd yn ffordd wastad, weddol dda, ac yn cael of chadw mewn trefn lled ragorol. Tua'r flwyddyn 1829 agorwyd llinoll o ffordd haiarn or Nant i Gaerynarfon, ar hyd yr hon y gallai an ceffyl lasgo amryw dunelli gyda rhwyddinob. Bn, hon yn cael ei defnyddio an yabaid fel cyfleustra i deithwyr, 'a'r rhai ymwelent a'r marchnad- oedd yn y dref. Darparyyd cerbydau pwrpasol arni, ond eu bod yn agored, ac oherwydd hyny yn ddigysgod iawn ya nyfnder y gauaf. Yn awr y mae cangen o linell ffordd haiarn sir Gaerynarfon yn cael ei gweithio yn brysur, & cayn pen ond ychydig o ddyddiau ar ol yr amser yr ydym yn ysgrifenu bydd 7 "march tan" wedi dyaga ei ffordd i'n dyffryn pinat, & chyfleusterau teithiol wedi eu perffeithio. With edrych ar y gwelliantau olynol uchod teimlwo awydd aros i ofyn i'r darllenydd, Tybed a ydyw or ben ya awr! A ces rhyr welljant i ddil, al kya? A ydyw dyfais y meddwl dynol wedi cyrhaedd ei uchafnod yn mher- ffeithiad yr agerbeiriant a'r ffordd hataru! Ond bid ons terfyn i ddar- ganfyddiadau meddwl dyn, 4c efallai nad allwn yn awr freuddwydio sm y gwelliantau sydd i'w datgaddio mewn amsora ddaw. Citradny