'R attwrnai doeth, wr tenog au,
Fo'n gyru beili bolwyn,
Yn nechreu'r nos i ochry nant
A gwarant yn ei goryn-
I chwilio cytiau'r lladron cas
Fu'n tori Plas y Cilgwyn.
Mae llywer cell yn llawn o'r coed
Rhwng bargod amal furgyn,
Mewn ty neu fwth o tanyfoel,
A phaent ac oil i'w canlyn,
Yn llenwi conglau'r lladron cas
Fu'n tori Plas y Cilgwyn.
Dwyn y simddeiau dan eu swydd,
A gogwydd yn y gegin,
A dryllio'r bwtri gyda'r bar
O'r selar hyd y ceilyn;
Mae'n rhywyr cosbi'r lladron cas
Fu'n tori Plas y Cilgwyn.
Chwalu'r to a chwilio'r ty,
A thynu hefo thenyn;
O'i farau'r coed i ferwi cig
Nadolig, oedd yn dilyn;
Aflwydd i'r fro fu'n gwledda'n fras
Ar danwydd Plas y Cilgwyn.
MR. HYWEL ROBERTS NEU HYWEL TUDUR
Athraw presennol yr Ysgol Frytanaidd, Llanllyfni, sydd enedigol o swydd Ddinbych. Daeth i Glynnog yn y flwyddyn 1861 i gymeryd gofal yr Ysgol Genedlaethol. Tra bu yn Nghlynnog ffurfiodd gydnabyddiaeth gyfeillgar âg Eben Fardd; ac y mae efe yn parhau yn un o edmygwyr penaf athrylith a chyfansoddiadau y prif-fardd. Cyfansoddodd englynion o'r fath fwyaf toddedig ar ei farwolaeth, ac ysgrifenodd draethawd maith a llafurus ar ei 'Fywyd a'i Athrylith,' i Eisteddfod Aberystwyth. Priododd & Miss Margaret Williams, Hafod y Wern, yr hon nid oedd ar ol iddo yntau yn ei gallu a'i chwaeth lenyddol. Ystyrir Hywel Tudur yn fardd cywrain, yn gartrefol gyda'r cynganeddau a mesurau arferedig D. ab Edmund, a rhestrir ef gyda'r goreu fel englynwr yn Ngogledd Cymru. Wele esiampl neu ddwy o'r cyfryw. Beddargraff Rhisiart Ddu o Wynedd (buddugol):
Mawr gŵyn fu rhoi mor gynar—weinidog
O nodwedd mor lachar,
At feirwon mewn estron âr,
Y Bardd Du i bridd daear.
