Tudalen:Lewsyn yr Heliwr 01.pdf/34

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

gyrraedd o ddawnsdai Bath, gydag ystwythder graenus y lle hwnnw ym mhob ystum.

Yma, am unwaith yn y flwyddyn, yr oedd pob ffin a wahanai bonedd a gwreng wedi ei symud ymaith. a dawnsiai yr etifedd gyda'r llaethferch, a'r bugail gyda'r etifeddes, a neb yn breuddwydio am siarad dim ond Cymraeg yn yr oll.

Pan aeth yn rhy dywyll i weled ei gilydd yn dda ymwasgarwyd am ennyd i gael lluniaeth yn y gwestai yn ymyl, ac wedi cyfrannu o'r bastai a baratowyd, cyfeiriodd pob un ei gamrau i ystafell fawr y Dafarn Isaf lle 'roedd yr Hen Sgweier yn y gadair a Rheithor y Plwyf wrth ei ochr ar lwyfan bychan.

Galwyd Hywel ymlaen i'w hymyl, ac yna trefnodd y gweddill o'r cwmni eu hunain ar y meinciau yn wynebu'r delyn.

Hon oedd "Yr Awr Gân"-orig a flaenorai yn wastad yr Ail Ddawns, neu Y Ddawns Fawr, fel ei gelwid fynychaf. Ar amnaid oddiwrth y Sgweier tarawodd Hywel un o alawon adnabyddus yr ardal, nad oes iddi hyd yn oed heddyw enw arall namyn "Tôn Hywel," ac a'i lais crynedig (yn agoriad i'r gweithrediadau ac yn wahoddiad i unrhyw un arall gymryd ei dro yn yr un peth) canodd bennill ohoni. Yr oedd yno henafgwyr a'i clywsant lawer gwaith cyn hynny, a llyma hi fel y tarawodd ar eu clyw unwaith yn rhagor—