Tudalen:Methodistiaeth Cymru Cyfrol I.djvu/158

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

wahoddasid gan wraig yr Henllys, i ddyfod i blwyf Llanfair i bregethu. Dywedir mai gŵr tirion a mwynaidd iawn ydoedd, ac yn bregethwr hynod o iraidd a gwlithog.

Nid oedd tad Edward Parry ond gŵr lled isel ei amgylchiadau, ond yr oedd yn ŵr da ei air, a dichlynaidd ei fywyd, ac yn byw mewn lle a elwir Llys-bychan, gerllaw Llansanan. Ni chafodd Edward Parry nemawr o fanteision dysgeidiaeth; eto, medrai ddarllen ac ysgrifenu Cymraeg yn dda, ac ennillasai y gair o fod yn fwy ymadroddus a deallus, ar faterion cyffredinol, na llawer o'i gymydogion. Hyd nes oedd yn 18 ml. oed, fe lafuriai fel gweithiwr cyffredin ar dyddyn ei dad; yna aeth yn brentis o saer coed. Dywedir hefyd fod ganddo ddawn prydyddol, a'i fod wedi cyfansoddi rhyw nifer o bennillion yn ei ddydd, ond eu bod oll wedi myned ar ddifancoll. Arweiniodd y ddawn hon Edward Parry i gwmni yr hynod Thomas Edwards, neu fel yr adwaenir ef yn gyffredin, "Twm o'r Nant." Yn y gwmniaeth hon, aeth yn fedrus ar gyfansoddi antarlutiau; a chafodd gynorthwy dynion cyfrifol yn yr ardal i'w chwareu, er budd i ryw dlodion, neu dafarnwyr gweiniaid. Dywedai Thomas Edwards am dano, na chawsai efe neb â dawn mor barod ganddo ag Edward Parry, ac y canai efe ar y testyn a fynid, ymron yn ddifyfyr.

Tua'r fl. 1746, efe a briododd Gwen, merch un Dafydd Hughes o Blasbigod, plwyf Llansanan, a chymerodd dyddyn bychan o dir i'w drin. Hyd yma yr oedd yn rhodio yn ol helynt y byd hwn, yn oferedd ei feddwl, gan ymhoffi yn nghwmni dynion gwamal fel ef ei hun; ond fe ddaeth yr amser bellach, pryd y gwelodd Duw yn dda ei alw trwy ei ras, ac i ddadguddio ei Fab ef ynddo. Hyn a ddaeth o amgylch fel y dywedwyd eisoes, trwy iddo ef, a nifer o gyfeillion iddo, glywed fod pregethu i fod yn Henllys, a chytuno i fyned yno; a bu yr oedfa hòno yn "amser cymeradwy, ac yn ddydd iachawdwriaeth," iddo ef a'i gymdeithion. Bu hwn yn ddechreuad dyddiau iddo; wele, "gwnaethpwyd pob peth o newydd."

Yr oedd y pregethwr i ddyfod heibio i gartref Edward Parry dranoeth, ar ei ffordd i Adwy'r Clawdd, y lle pregethu nesaf y pryd hyny i Lansanan, er ei fod 30 milldir o ffordd; ac nid oedd lle iddo ddysgwyl derbyniad a chroesaw cyn cyrhaedd yno. Gwelai Edward Parry y pregethwr yn dyfod tuag ato yn bwyllog, a'r ffrwyn ar wár y ceffyl, ac â llyfr yn ei law yn darllen. Yr oedd Edward Parry, ar y pryd, yn gweithio ei grefft wrth ei dŷ. Ond er iddo fwriadu unwaith ac eilwaith droi i'w gyfarfod, a chael ychydig ymddyddan ag ef, eto gwylder a llwfrdra a'i hattaliasant, a'r cyfleusdra a gollwyd. O hyn allan, pa fodd bynag, ymadawodd yn llwyr â'i holl gymdeithion gwag, gan ymroddi i fyned i wrando pregethu i bob man o fewn ei gyrhaedd, lle y clywai fod yr efengyl yn cael ei phregethu. Hefyd, fe deimlai awyddfryd cryf, bellach, i wahodd pregethwyr i ddyfod i'w dŷ i bregethu, a llwyddodd gyda Dafydd William Rhys i addaw dyfod. Dyma'r tŷ cyntaf a agorwyd yn mhlwyf Llansanan i dderbyn Methodistiaid, a'r cyntaf hefyd yn wir ar ol Henllys, yn yr holl ardaloedd cylchynol.