Tudalen:Methodistiaeth Cymru Cyfrol I.djvu/302

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

Ymofynodd yn y fan am bregethwyr i ddyfod i'w gartref, agorodd ei ddrws ei hun i'w derbyn, a hyn a fu dechreuad Methodisiaeth yn sir Fflint.

Yr oedd symudiadau proffeswyr gan ragluniaeth yn foddion yn fynych iawn i blanu yr achos yn y lle y symudid hwy iddo. Fe fyddai rhagluniaeth weithiau, megys o wir ddyben, yn treiglo rhai dynion o fan i fan, i gludo y marwor, a chychwyn y danllwyth. Sonir am un Dafydd Roberts, gŵr annghyhoedd o Gwytherin, sir Ddinbych, yn cael ei symud i le a elwid Pantglas, yn agos i'r Ysbytty; a bu yn foddion i ddwyn pregethu yno. Symudodd wedi hyny i Ysgwifrith, yn agos i Benmachno, a rhoes gychwyniad i'r achos yno hefyd. Ymddengys fod ei galon ef yn wresog yn y gwaith; ac er nad oedd yn arfer pregethu, eto fe agorai ei dŷ i dderbyn pregethu, yr hyn oedd yn beth anarferol y pryd hyny, ac yn gosod y neb a wnai hyny yn agored i lawer o anfri a sarhad. Yr oedd agoryd tŷ i dderbyn y pregethwr, a chaniatâu iddo bregethu ynddo, yn gymaint gwasanaeth i'r efengyl â dim arall ymron, gan nad oedd yr un addoldy y pryd hyny wedi ei godi, a chan faint y gwrthwynebiad a ffynai yn meddyliau y werin yn erbyn y penau cryniaid. Diau y bydd coffa anrhydeddus yn cael ei wneuthur yn y farn fawr, am ffrwyth cariad llawer truan, nad oes fawr son am dano wedi bod yn hanes y gwledydd, ac yn nghroniclau y teyrnasoedd. Syn fydd clywed y Barnwr gogoneddus yn cyfarch llawer o'r rhai a gyfrifid yn "ysgubion y byd, ac yn sorod pob dim," wrth yr enw anrhydeddus, "Bendigedigion fy Nhad," ac yn datgan eu caredigrwydd iddo, dan amgylchiadau isel, "Bum newynog, a rhoisoch i mi fwyd; bu arnaf syched, a rhoisoch i mi ddiod; bum ddyeithr, a dygasoch fi gyda chwi; noeth, a dilladasoch fi; bum glaf, ac ymwelsoch â mi; bum yn ngharchar, a daethoch ataf." Anhawdd ydyw dychymygu pa wasanaeth ei faint oedd "derbyn i dŷ" y pryd hyny. Yr oedd y pregethwyr, fel y proffwydi a'r apostolion gynt, yn troi allan, nid heb wybod i beth, ond yn aml heb wybod i ba le; ac yn amlach, heb wybod pa beth a ddygwyddai iddynt. Yr oeddynt yn wir "yn ddyeithr," a chymwynas fawr oedd eu dwyn gyda hwynt; a rhagluniaeth a wenai yn aml ar y rhai a wnaent hyny.

Bu newyn Canaan yn achlysur, yn llaw rhagluniaeth, i ddwyn Jacob, a'r "had santaidd," i'r Aifft, rhag trengu o honynt o eisieu bara; a thrwy hyny i roddi ymwared i eglwys Dduw, yr hon nid oedd y pryd hwnw ond deg enaid a thriugain. Felly gyda Methodistiaeth. Gwasgai rhagluniaeth ar y crefyddwr mewn un man, ac agorai ddrws o ymwared iddo mewn man arall, i'r dyben i ledaenu yr achos mawr drwy y symudiad. Ddeng mlynedd a thriugain yn ol, ni feddai y Methodistiaid Calfinaidd Cymreig un lle i addoli ynddo yn Liverpool, ac nid oedd addoli yn yr iaith Gymraeg gan neb arall. Gyrasai rhagluniaeth, pa fodd bynag, un William Llwyd, a'i wraig, i'r dref gan gyfyngder amgylchiadau. Ymunasai â'r Methodistiaid cyn ymadael o Gymru; ond trwy ei grefydd, collodd ei waith, ac erlidid ef yn chwerw, fel y symudodd i Lynlleifiad. Bychan y deallai efe ddyben yr Arglwydd yn y peth. Ond yn y dull rhagluniaethol hwn, fel y ceir gweled eto yn amlycach yn mlaen, y sefydlwyd Methodistiaeth yn Llynlleifiad.