cwr, o Wynedd, lie y bu ei lafur ar ol hyny mor fendithiol, a lle y dioddefodd ef gymaint o erlidiau.
Ni allwn ddybenu ein hanes am yr hybarch Howel Harris, heb osod i lawr ddyfyniad o bregeth a draddodwyd yn Nghapel Surrey, Llundain, gan yr enwog William Jay, ar yr 8fed o fis Mawrth, 1835:—" Yn nechreuad Methodistiaeth, yr oedd Howel Harris yn byw yn Nghymru; yr oedd ef nid yn unig yn bregethwr, ond hefyd yn gymwynaswr; yr oedd yn berchen cryn lawer o ddâ, ac a'i defnyddiodd i wneuthur daioni. Mynegwyd i mi gan ŵr ag oedd yn bresenol yn ei gladdedigaeth, ddarfod ei roddi yn y bedd heb y gwasanaeth arferol. Yr achos oedd hyn:— Ni allai y person ddarllen y gwasanaeth, o herwydd eilwyr orchfygu gan ei deimladau; estynodd y llyfr i arall, ond ni allai yntau fyned yn mlaen; estynwyd ef i'r trydydd, ond ni allai hwn chwaith ei ddarllen; ac felly, gosodwyd ei weddillion yn y ddaear heb y ffurf arferol, ond gyda dagrau ac ocheneidiau tyrfa fawr, yr hyn oedd yn llawer gwell."
Gosodwyd yr argraff canlynol er coffadwriaeth am dano:
"Yn agos i fwrdd yr allor, y mae yn gorwedd y gweddillion o
HOWEL HARRIS, Yscwier.
A anwyd yn Nhrefeca, Ionawr y 23, 1713-14, O. S.
Yma lle y mae ei gorph yn gorwedd, y cafodd ei argyhoeddi o bechod,
Ac y cafodd selio ei bardwn,
A theimlad o rym gwerthfawr waed Crist, yn y cymun santaidd
Wedi profi gras ei hun, efe a ymroes i ddatgan i eraill yr hyn a wnaethai Duw i'w enaid.
Efe oedd y pregethwr teithiol cyntaf a dorodd allan heb urddau eglwysig,
Yn yr adfywiad diweddar yn Lloegr a Chymru.
Pregethodd yr efengyl dros ysbaid pedair blynedd ar bymtheg ar hugain,
Hyd oni chymerwyd ef i'w orphwysfa dragwyddol.
Efe a dderbyniodd y rhai a geisiasant iachawdwriaeth i'w dŷ.
Wrth hyny y cododd teulu yn Nhrefeca, i ba rai y darfu iddo ffyddlon weini hyd ei ddiwedd,
fel dyfal weinidog Duw, ac aelod cywir o Eglwys Loegr.
Ei ddiwedd oedd ddedwyddach na'i ddechreuad:
Gan edrych ar Iesu wedi ei groeshoelio, efe a orfoleddodd hyd y diwedd.
Fod angau wedi colli ei golyn; a hunodd yn yr Iesu, yn Nhrefeca, Gorphenaf 21, 1773,
Ac yn awr yn gwynfydedig orphwyso oddiwrth ei lafur.
———
Tan yr un gareg, y mae yn gorwedd hefyd gorph ei wraig,
ANN HARRIS,
Merch i John Williams o Scrin, Yswain,
Yr hon a ymadawodd a'r bywyd hwn, y 9ed o Fawrth, 1770, ei hoed 58.
Hi a garodd yr Arglwydd Iesu, ac ymddiriedodd yn ei waredigol ras a'i waed ef,.
A chyda'i hanadl diweddaf, cyhoeddodd ei hyder ynddo ef.
Gadawsant un ferch gariadus, yr hon oedd oestadol wrthddrych eu gweddiau a'u gofal.
Ac sy'n anrhydeddu eu parchus goffadwriaeth..
———
DAN. XII. 3.
"A'r doethion a ddysgleiriant fel dysgleirdeb y ffurfafen; a'r rhai a droant lawer
i gyfiawnder, a fyddant fel y ser byth ac yn dragywydd."
