ddirgelaidd â'r bobl a ddeffroisid trwy ei addysgiadau; a'r gwanwyn canlynol, torodd allan drachefn, yr un modd ag o'r blaen, gan fyned o dŷ i dŷ i gynghori ei gymydogion tywyll a diofal.
Yr oedd y dull hwn o weithio yn beth cwbl newydd a dyeithr yn y wlad. Nid wyf yn deall fod Harris yn ysgogi yn hyn yma wrth un cynllun, nac yn ol un esiampl. Nid oedd ef ei hun yn berson urddedig, nac yn weinidog ordeiniedig gan un blaid o bobl. Ni chlywsid erioed son o'r blaen am neb a wnaethai yr un fath. Yr oedd y cyffro hwn yn Nhrefeca â gwedd mwy afreolaidd a dyeithr arno na'r cyffro ag oedd y pryd hyny, neu a fu yn fuan ar ol hyny, yn Llangeitho. Yn y lle olaf hwn, nid oedd dim dyeithr ond y grym a'r arddeliad a ganlynai y weinidogaeth. Yr oedd y llif, mae'n wir, yn gryf, eto rhedai yn ei gwely arferol, heb fwrw i lawr y gwrthgloddiau gosodedig, na thori nemawr eto dros yr hen derfynau. Ond yn Nhrefeca, yr oedd yn wahanol. Gŵr cyffredin heb urddau oedd yno. Gŵr heb ei ordeinio gan un esgob, na'i alw gan un gynulleidfa, yn cymeryd arno ddysgu pechaduriaid yn y ffordd i'r nef! Nid yw yn ymddangos, chwaith, fod gan Harris amcan yn y byd, ond deffroi ei gyd-ddynion i ystyried eu diwedd. Nid oedd ganddo un dychymyg am fod yn flaenor ar sect newydd, nac ymaflyd yn y weinidogaeth trwy drais ac afreolaeth. Proffesai ei hun yn eglwyswr; cyrchai ei hunan i'r eglwys, ac annogai ei wrandawyr i fyned yno : eto, yr oedd yn cyflawni, megys yn ddiarwybod ac yn ddifwriad, waith efengylwr, yn groes i ordeiniadau yr eglwys y perthynai iddi, ac yn gosod sail ymneillduaeth oddiwrthi yn Nghymru. Ymddangosodd yma eginyn y LAY AGENCY, ag sydd yn hynodi cyfundeb y Methodistiaid hyd heddyw, yr hwn sydd wedi cael ei goroni ag arwyddion mor ddiymwad o foddlonrwydd yr Arglwydd arno, trwy y llwyddiant rhyfeddol a'i dylynodd.
Yn y fl. 1736, tua diwedd yr haf, cydsyniodd â chynghor rhai o'i gyfeillion, i agor athrofa yn Nhrefeca. Hyn a wnaeth; ac wedi ei chadw am ychydig amser mewn lle arall, symudodd yr ysgol i'r llan. Tua diwedd yr un flwyddyn, dygwyddodd fod yno ryw ŵr yn myned o amgylch i hyfforddi у bobl ieuainc mewn canu Salmau. I hyn nid oedd dim gwrthwynebiad yn y wlad, mwy nag oedd i gyfarfodydd dawnsio, ac ymladd ceiliogod. Cymerodd Harris afael yn y cyfleusdra, a roddid iddo trwy y fath gyfarfodydd, i roddi gair o gynghor i'r rhai a ddeuent yn nghyd. Arosai gyda hwy nes y byddai y canu ar ben; yna cyfarchai y gynulleidfa yn ei ddull difrif a grymus ei hun. Dygodd y moddion dirodres hyn lawer dan argyhoeddiadau dwysion; ac mewn canlyniad, ffurfiwyd llawer o gymdeithasau crefyddol. Dyma ddechread cyfarfodydd eglwysig y Methodistiaid yn Nghymru, cyfarfodydd ag sydd yn hynodi y cyfundeb hyd heddyw, yn anad un cyfundeb arall. Ffurfiwyd y cymdeithasau hyn gan Harris, yn ol y cynllun a roddasai Dr. Woodward mewn traethawd a gyhoeddasai ar y pwnc hwnw. Hyd yn hyn, nid oedd cyfarfodydd o'r fath wedi bod yn Nghymru na Lloegr; eto, buan y deallwyd trwy brofiad, fod eu buddioldeb yn fawr dros ben; sychedai y bobl argyhoeddedig am eu cael, a phrofent mai da iddynt oedd bod ynddynt.
