ODDEUTU naw ar gloch nos Sul ydoedd, ac eisteddai John Robaits a'i wraig, Elin, o bobtu'r tân, mewn cegin gysurus yn eu tŷ, yn Heol y Mynach, Pentre'r Glo. Yr oedd tân mawr coch yn y lle tân—tân digon mawr i rostio gŵydd o'i flaen, ac nid oedd cyfle i'w oleu daflu ei lewych ar y pared gyferbyn gan ddisgleiried goleu'r trydan a grogai o'r nenfwd. Cuddid y llawr teils coch a du gan linoleum tew, eithr nid yn rhy dew i guddio'r ffaith mai teils a oedd o dano ac nid coed. Iaith popeth yn y tŷ hwn oedd fod y teulu'n byw'n ddel, ac mai gair amhriodol am eu tŷ a fyddai y gair "llwm."
Eisteddai John Robaits yn y gadair freichiau yn ei ddillad gwaith—dillad duon y glowr. Trywsus "duck" wedi rhwbio digon yn y talcen glo i fod yn ddigon du i gurad. Yn lle'r goler ledr a wisgai am ei wddf yn y chwarel ers talwm, yr oedd crafat coch a du a gylymai dan ei ên, wedi dau dro o amgylch ei wddf. Am ei draed yr oedd esgidiau hoelion mawr—heb arlliw llwch llechi yn y tyllau careiau hyd yn oed.
Darllenai Elin Robaits y Cymru Mawr, ac edrychai ei gŵr yn synfyfyriol i'r tân.
