yn petrsuo cyn sôn amdano. Beth oedd, tybed? Rhywbeth yr oedd arno eisiau ei brynu? Penderfynais ei gynorthwyo trwy grybwyll y dodrefn.
"Wel, mae'r petha' 'ma wedi'u gwerthu bron i gyd, Dafydd Owen. 'Does dim ond rhyw fanion ar ôl."
"Felly'n wir? Da iawn."Chwaraeodd ei fysedd ddarn o dôn ar gantel yr het galed, ac yna syllodd tua'r ffenestr fel pe bai mewn ymgais i weld y tywyllwch swnllyd tu allan.
"Ydi, wir, mae hi'n noson fawr." A rhoes Dafydd Owen dro ar ei ben a chodi ei lygaid myfyrgar i'r nenfwd, gan edrych fel gŵr a ddaethai i benderfyniad terfynol a diwrthdro ar un o broblemau mwyaf yr oesau.
I beth y galwasai arnaf, tybed? Gwyliais ef yn chwarae â'i het galed ac yn codi ei ben bob hyn a hyn i wgu ar sŵn y gwynt, gan daflu rhyw "Ydi, wir" ocheneidiol i gyfeiriad y ffenestr. Ond ni allwn deimlo'n gas at Dafydd Owen, y dyn bychan diniwed hwn a dreuliai ei ddyddiau'n chwilio am gyfle i wneud cymwynas â rhywun. Ni welais ef erioed yn gwneud dim yn gyhoeddus yn y capel, a phed awgrymai rhywun y dylai ddweud gair yn y Seiat neu gymryd rhan yn y Cyfarfod Gweddi, yr wyf yn sicr y llewygai Dafydd Owen. Ond os bydd aelod yn wael neu mewn profedigaeth o ryw fath, Dafydd Owen fydd y cyntaf i alw yn y tŷ hwnnw. Ac os bydd angen rhyw help yn y capel — i gario llestri ar gyfer te-parti, neu i gadw trefn yn y Band. of Hope, neu i dorri'r gwrych o flaen yr adeilad — fe welwch Dafydd Owen wrth y gwaith cyn i neb gael amser i ofyn iddo. Os digwyddwn i fod allan gyda'r nos, wedi rnarw fy nhad, deuwn i'r tŷ yn aml i ddarganfod Dafydd Owen yn cadw cwmni i'm mam neu'n torri coed tân yn y cwt neu'n gwneud rhywbeth yn y tipyn gardd yn y cefn. Na, ni fedrwn deimlo'n gas at Dafydd Owen o bawb, y gŵr parotaf ei gymwynas a fu erioed.
Cododd, ymhen tipyn, i gychwyn adref.
"'Ydach chi am 'i throi hi, Dafydd Owen?"
"Ydw', fachgan. Mi ddo' i draw bora 'fory, rhag ofn y byddwch chi isio help llaw hefo rhai o'r petha'."
"Diolch yn fawr i chi . . .Wel, nos dawch, 'rŵan."
"Nos dawch . . . O, John Davies?"
" Ia, Dafydd Owen?"
