Tudalen:Robert Owen, Apostol Llafur, Cyf II.pdf/21

Oddi ar Wicidestun
Ni brawfddarllenwyd y dudalen hon eto

Am y naw mis cyntaf o hanes y sefydliad bu cryn lwyddiant.

Daeth y cyfnod rhagbaratoawl i derfyn. disymwth. Yn fuan wedi i Owen ddych- welyd, cynhaliwyd cyfarfod, a'r canlyniad fu penderfynu rhoddi cymuniaeth (com- munism) ar droed.<ref>Dywed J. D. Rogers (Dict. Pol. Econ.) na chymerodd Owen ran yn y symudiad hwn. Ar ba sail, ni wyddom.</ref> Yr oedd hyn yn cymeryd lle cyn bod y sefydliad yn flwydd oed. Yr oedd rhai o'r trigolion yn gwrth- wynebu hyn, ac ymneillduasant o Har- mony Newydd, gan ffurfio math o is-gym- deithas rhyw ddwy filldir o'r lle. Galwyd enw'r gymdeithas yn Macluria-oddiwrth enw Maclure, ei harwr.*<ref>Dywed Rogers fod mwy nag un gymdeithas o'r un natur wedi eu sefydlu y pryd hwn. Rhoddai Owen i'r cymdeithasau hyn brydlesi meithion, a rhoddai fenthyg arian iddynt yn ol 4 y cant i godi adeiladau angenrheidiol. Defnyddid yr elw i glirio'r ddyled. Yr oedd Sefydliad Maclure yn cael ei gychwyn gan arian Maclure ei hun, yr hwn arfaethasai yn bennaf peth godi ysgolion ynddo ar gynllun Pestalozzi.</ref> Bellach yr oedd llywodraeth Harmony i fod yn nwylaw pwyllgor gweithiol, yn cynnwys chwech o aelodau, ac yn ddar- ostyngedig i farn yr holl gymdeithas.