IL CORDOGLIO DI PETRARCA (Guylofain Petrarc).
Os cwynfan adar, neu os sigla gwyrdd
Ganghenau'n syfliad yr awelon fyrdd,
Os clywir murmur y risialog don,
Rhwng glenydd prydferth,—oll yn brudd eu bron,
Draw'n nhrigle cariad gwelaf, cerfiaf hi
'R hon ddengys Nef, 'r hon guddia'n daiar ni.
Deallaf, gwelaf, teimlaf,—O mor wiw,
Ei bod hi eto'n ddedwydd iawn yn byw.
O'r pellder maith, atebion mwynion rydd
Yn awr, i'm hamryw ofyniadau prudd,
Paham y dywed mewn tosturiol gri,
Cyn diwedd bywyd diffyth ganwyll di:
Paham yn wir, o'r llygaid trist yn awr
Tywelltir heilltion ddagrau'n ffrydiau mawr?
Am danaf fi na wna alaru dim,
Er cael o'm dyddiau 'u tori'n fyrion i'm
Ac os wrth huno 'm llygaid gauwyd mwy
Mewn gwawl tragwyddol fe'u hagorwyd hwy."
(2) STORI'R ALLWEDDAU: O dan y pennawd 'Y Rhyfel yn Glandŵr ceir yr hanes hwn, er yn anghyflawn, yn yr Haul am Awst 1864, gyda chân o un ar ddeg o benillion gan un G. Ap Gwilym, Aberdâr. Awgrymir bod y digwyddiad yn destun ymddiddan rhwng bugeiliaid Epynt. Ai cywir hynny ai peidio, y mae gwaith yr Haul yn codi'r peth i fyny yn ddigon o brawf na ellid gadael y digwyddiad heb sylw dyladwy iddo.
