38 arfaethu myned i'r Diosg i ymweled â'r hen Griffith Risiart o'r Ddol-gam, ac yn benddifaddau i ymweled â'r Gwir Barchetig Samuel Roberts, un o brif wroniaid yr ces fel pregethwr, bardd, a rhyddicithwr. Yna diolchais iddynt am eu caredigrwydd, a chychwynais tua'r Diosg: cefais gyfaill i'm hyfforddi nes daethym ar gyfer y tŷ, a dangosodd i mi bontbren yn croesi yr afon. Erbyn mynel ati, yr oedd mor llithrig a'r gwydr gan rew ac eira: meddyliais yn y fan am y diwdddar Richard Jones, Llwyngwril, yr aethai ef ddeng inilldir o gwmpas yn hytrach na myned ar hyd-ddi: pa fodd bynag aethym i ar hyd-ddi yn ddiogel trwy ymaflyd yn y ganllaw, a cherddais lyd heol union nes cyrhaedd at borth y tý. Curais y ddor, a phwy debygwch chwi a ddaeth i agor ond yr hen Samuel ei hunan (nid rhyw "ddrychiolaeth" fel hwnw a ddaeth at ddewines Endor). Wedi cyfarch gwell yr A i'u gilydd, cefais wahoddiad at y tân, lle yr oedd yr holl deulu wedi ymgrynhoi yn nghyd gan erwinder oerfel. Sylwais eu bod yn ateb i'r darluniad a roddir o rai yn y sefyllfa hono, sef tŷ, a thâu, a theulu dedwydd. Dyna yr olwg a gefais arnynt. Yn uniongyrchol dechreuasom ym- ddyddan am y naill beth a'r llall, a'r cwbl eto mewn rhydd- iaith. Yn mhen ychydig meddyliais y dylaswn gyfansoddi rhai llinellau barddonol; a phenderfyuais na thalai i mi gy- meryd y mesurau caethion, gan fod fy nghoelbren wedi dis- gyn yn mhlith pleidwyr y mesurau rhyddion. Bum enyd cyn penderfynu pa fesur rhydd a gymerwn i gyfansoddi ychydig bennillion arno, ond daethym i benderfyniad o'r diwedd mai "Bryniau'r Werddon" a gymerwn. Canodd yr hen Feirdd lawer arno yn gampus. 'Rwy'n gweled teulu selog, mawreddog, ger fy mron, I gyd yn rhai meddylgar, myfyrgar, llachar. Ilon; A Gruffydd Risiart" beunydd sy'n llywydd yn y lle, Hen athro cadarn, treiddgar, dyfeisgar, ydyw fe. Mae ganddynt drefa reolaidd a boneddigaidd iawn, I gael goleuo'u gilydd yn llwyr ar gynydd llawn; Gofynion ac atebion yn gyson, heb un gwall, Geir yno mewn gwirionedd, a gweddus agwedd gall. Digitized by Google
