RHAGAIR.
DIAU fod cannoedd o Englynwyr o bob math i'w cael hyd heddiw yng Nghymru, a llawer iawn o bersonau, heb fod yn englyna eu hunain, eto'n mwynhau'r ffurf honno ar brydyddiaeth, hyd yn oed er na byddant, efallai, yn cymryd diddordeb mewn llenyddiaeth yn yr ystyr fydd yn digwydd taro chwaeth y sawl a arfero'r term. Yn wir, wrth ddarlledu dro yn ôl, gofynnodd Kate Roberts, yn gymwys iawn, a yw'r diddordeb mewn englynion, wedi'r cwbl, yn ddiddordeb mewn Llenyddiaeth. Efallai yn wir, nad yw, ac eto, clywais un gŵr y sydd, od oes undyn, yn gyfarwydd iawn â Llenyddiaeth gyffredinol, yn dywedyd na byddai Cymru yn Gymru iddo ef pe na bai ynddi mwy un Englynwr i'w gael, na neb a fedrai fwynhau englyn.
Wrth reswm, nid yn y ffurf yn unig y mae'r rhinwedd, canys y mae digon o englynion eithaf cywir, yn ôl y rheolau, na ddifyrrent neb. A pha beth ynteu yw'r rhinwedd y sydd yn y math hwn o bennill, er dyddiau epigramau'r Groegiaid hyd heddiw bron ym mhob gwlad lythrennog? Cytunai pawb, ond odid, mai un rhinwedd yw ei fod yn gwta, ond nid yw hynny'n ddigon chwaith. Cyfarfüm unwaith â gŵr bonheddig o'r Alban, a fedrai Gymraeg, ac a gasglodd gannoedd o englynion. Mynnai ef mai yn y ffurf honno y ceir y pethau gorau yn Gymraeg, ac mai eu rhinwedd hwythau yw eu gwirionedd, eu cynildeb a'u hapêl at bawb
"Mewn gwlad a thref, cynefin
Ei gwir praff a'i geiriau prin,"
