Coed Marchan

gan Robin Clidro

Cywydd dros y gwiwerod a aeth i Lundain i ffilio ag i wneuthur affidafid ar y bil am dorri Coed Marchan yn ynyl Rhuthyn.

Blin ac afrydd yw’r gyfraith,

mac’n boen i’r gwiwerod bach;

mynad ar lawndaith i Lundain

â’u bloedd a’u mamaeth o’u blaen.

Gwych oedd hi’r wiwer goch hon,

dorllaes, yn medru darllen,

yn ymddiddan â’r cyngawr,

ac eto ma’n fater mawr.

Pan roed y llyfr dan ei llaw

a choel oedd i’w chywilyddiaw,

hi ddywed wrth y beili,

“Sir Bribwm, un twym wyt ti!”

Ar ei llw hi ddywed fal hyn,

anrheithio holl goed Rhuthyn

a dwyn ei thŷ a’i sgubor

liw nos du, a’i chnau a’i stôr.

“mae’r gwiwerod yn gweiddi

am y coed rhag ofn y ci.

Nid oes fry o goed y fron

Ond lludw y derw llwydion.

Nod oes gepyll heb ei gipio,

na nyth brân byth i’n bro.

Mae’r tylluanod yn udo

am y coed, yn gyrru plant o’u co’.

Gwae’r dylluan rhag annwyd,

oer ei lle am geubren llwyd!

Gwae’r geifr am eu coed a’u cyll,

a pherchen hwch a pherchyll!

Gwae galon hwch folgoch hen

Dduw Sul am le i gael mesen!

Cadair y cathod coedion,

mi wn y tu llosgwyd hon.

Yn iach draenog; nac aerwy

na chafn moch ni cheir mwy.

Os rhostir gŵydd foel, rhiad fydd

â rhedyn Bwlch y Rhodwydd.

Crychias ni feirw crochan,

na breci mwy heb bricie mân.

O daw mawnen o’r mynydd

a y glaw, oer a drud fydd.

Annwyd fydd yn lladd y forwyn,

oer ei thraed a defni o’i thrwyn.

Nid oes gaynac ysgyrren

na chae chwipio biach gul hen.

Gwir a ddywed Angharad,

oni cheir glo, yn iach in gwlad.”