I Ofyn March

Oddi ar Wicidestun

gan Tudur Aled

Gydag un a geidw Gwynedd
y cawn ar lan Conwy'r wledd
abad tros wythwlad y sydd
Aberconwy barc gwinwydd
arglwydd yn rhoi gwleddd yn rhad
arfer ddwbl ar fwrdd abad
powdrau yn nysglau y naill
a'r oraits i rai eraill.
Conwy rhyd dyffryn llw caf win ffres
Glyn Grwst a glan Gaer Awstin
glyn gwyrdd y galwynau gwin
tri phwys cegin y tywysog
troi mae'r gwaith trwm ar ei gog
tai aml am win temlau medd
trestl a bwtri osgedd
ar ei winoedd ar unwaith
yno bu ben am bob iaith
Ple cyrchwn sesiwn y saint?
Gydag ef a'i gyd gwfaint
gwŷr ynrhif gwerin Rhufain
gwyn a rhudd yw gynau rhain
Os gwyn ei fynwes a'i gob
o'r un wisg yr â'n esgob.
Fe âi'r mab dan fur a main
be'i profid yn bab Rhufain.
Gwaith blin ac anoethineb
ymryson oll am ras neb
hwynthwy mil o renti mân
yntau fynnai rent Faenan.
Mae ar wyneb Meirionnydd
blaid i'r gŵr fel blodau'r gwŷdd.
Hyder Lewys Amhadawg
am erchi rhoi march yrhawg
milwr rhwng Maelor a Rhos
Tegaingl ei geraint agos
a'i ddewis erbyn mis Mai
merch deg a march a'i gygai.
Trem hydd am gywydd a gais
trwynbant yn troi'n ei unbais
ffroen arth a chyffro'n ei ên
ffrwyn a ddeil ei ffriw'n ddolen
ffriw yn dal ffrwyn o daliwn
a'i ffroen gau fal ffoen y gwn
llygaid fal dwy ellygen
llymion byw'n llamu'n ei ben
dwyglust feinion afloynydd
dail saets wrth ei dâl y sydd
trwsio fal golewo glain
y bu wydrwr ei bedrain
drythyll ar bedair wythoel
gwreichionen o ben pob hoel
ei flew fal sidan newydd
a'i rawn ar liw gwawn y gwŷdd
sidan ym mhais ehedydd
siamled yn hws am lwdn hydd
Dylifo heb ddwylo'dd oedd.
Cnyw praffwasg yn cnoi priffordd
cloch y ffair ciliwch o'i ffordd.
Ei arial a ddyfalwn
i elain coch o flaen cŵn.
Nwyfawl iawn anifail oedd
yn ei fryd nofio'r ydoedd.
Nid rhaid er peri neidio
rhoi dur fyth ar ei dor fo.
Dan farchog bywiog di-bŵl
ef a wyddiad ei feddwl
llamu draw lle mwya drain
llawn ergyd yn Llan Eurgain.
O gyrrir draw i'r gweirwellt
ni thyr a'i garn wyth o'r gwellt.
Ystwyro cwrs y daran
a thuthio pan fynn'n fân
bwre naid i'r wybr a wnâi
ar hyder yr ehedai.
Draw os gyrrwn dros gaered
gorwydd yr arglwydd a red
dyrnfur yw'n dirwyn y fron
deil i'r haul dalau'r hoelion.
Gwreichion a gair o honyn
gwiniwyd wyth bwyth ymhob un.
Sêr neu fellt ar sarn a fydd
ar godiad yr egwydydd
ail y carw olwg gorwyllt
a'i draed yn gwau drwy dân gwyllt.
Neidiwr dros afon ydoedd
naid yr iwrch rhag y neidr oedd.
Oes tâl am y sut elain
amgen na mawl am gnyw main?
Mae'n f'aros yma forwyn
ferch deg pe bai farch i'w dwyn.
Gorau 'rioed gair i redeg
march da i arwain merch deg.