Profedigaethau Enoc Huws (1939)/Carwr Trwstan

Profedigaethau Enoc Huws (1939)

gan Daniel Owen

golygwyd gan Thomas Gwynn Jones

PENNOD XIII

Carwr Trwstan.

YR oedd yn noswaith oer a niwlog, a phan agorodd Miss Trefor y drws i ollwng Enoc allan, teimlai'r olaf yr awel fel pe buasai yn cymryd croen ei wyneb ymaith.

Cymerwch ofal rhag cael annwyd, Mr. Huws, a 'rydw i'n gobeithio eich bod, erbyn hyn, wedi dwad atoch eich hun yn dda," ebe Miss Trefor.

"Cystal ag y bûm erioed," ebe Enoc, a meddyliai fod y cyfleustra wedi dyfod iddo ddweud tipyn o'i feddwl iddi. "Mi wn, o hyn allan, lle i ymorol am y doctor os digwydd i mi fynd yn sal. Wn i ddim be ddaeth drosto i—hwyrach mai hyrio gormod ddaru mi. Cymerwch chwithe ofal, Miss Trefor, a pheidiwch â dyfod allan i'r awyr oer—mi fedraf ffeindio'r gate yn burion." "O," ebe Miss Trefor, gan gerdded o flaen Enoc ar hyd llwybr yr ardd—" 'dydw i ddim yn delicate."

Teimlodd Enoc y colyn, ac ebe fe yn gyflym:

'Dydw innau ddim chwaith, fel rheol, ond faddeuwn i byth i mi fy hun pe cymerech chwi, Miss Trefor, annwyd wrth ddyfod i agor y gate i mi."

"Gobeithio," ebe Susi, "na chewch chwi byth achos i fod mor anhrugarog atoch eich hun. Os ydw i heb yr un fonet, mae gen' i ben caled, wyddoch, Mr. Huws."

"Gobeithio na ellir dweud yr un peth am eich calon, Miss Trefor," ebe Enoc, gan geisio torri'r rhew.

"Fydd 'y nghalon i, Mr. Huws, byth yn gwisgo bonet—achos 'dydi hynny ddim wedi dwad i'r ffasiwn eto," ebe Susi.

"Nid y fonet oedd yn fy meddwl, Miss Trefor, ond y cledwch," ebe Enoc.

"Mae hynny yn bur resymol, Mr. Huws, achos y mae'n haws dychmygu am gledwch yn y meddwl nag am fonet yn y meddwl," ebe Susi.

"Un arw ydech chi, Miss Trefor," ebe Enoc, heb atebiad arall yn ei gynnig ei hun i'w feddwl.

"Thank you, Mr. Huws, un arw' fyddwn ni, yn sir Fflint, yn galw un fydd yn nodedig o hyll—neu wedi ei marcio yn drwm gan y frech wen—tebyg i Marged, eich housekeeper chwi," ebe Susi.

"Digon gwir, Miss Trefor," ebe Enoc, "ond chwi wyddoch fod i rai geiriau ddau ystyr, ac nid yr ystyr —"

"Dau ystyr, Mr. Huws?" ebe Susi, cyn i Enoc gael gorffen y frawddeg—" dywedwch fod i bob gair hanner dwsin o ystyron gennych chwi, y dynion, achos 'dydech chi byth yn meddwl y peth fyddwch chi'n 'i ddeud, nac yn deud y peth fyddwch chi'n 'i feddwl, pan ddaw'ch geirie a chithe i wynebe'ch gilydd."

"Mi ddywedaf hyn," ebe Enoc, gan alw hynny o alantri oedd yn ei natur i weithrediad, "mai angel ydech chi, Miss Trefor."

"Hy!" ebe Susi, angel syrthiedig, wrth gwrs, ydech chi'n 'i feddwl, achos y mae dau ystyr i'r gair. Wel, bydaswn i yn gwybod y basech chi, Mr. Huws, mor gas wrtha i, 'chawsech chi ddiferyn o frandi—a mi gawsech farw ar y soffa, y dyn brwnt gynnoch chi. Nos dawch, Mr. Huws," a rhedodd Susi i'r tŷ.

"Wel, yr hen jaden glyfar! A bydase hi heb 'i gloywi hi, wn i ddim be faswn i'n medryd i ddeud mewn atebiad iddi," ebe Enoc wrtho ei hun, fel y cerddai yn brysur tua chartref, a'i syniadau am Miss Trefor yn uwch nag erioed. Ni feddyliodd am neb na dim ond amdani hi nes ei fod o fewn decllath i'w dŷ, pryd y croesodd Marged ei ddychymyg. Fel bachgen drwg wedi aros allan yn hwyr heb ganiatâd ei fam, teimlodd Enoc yn anghyfforddus wrth feddwl am wynebu Marged, a dechreuodd ddychmygu am ryw air melys i'w rhoi mewn tymer dda.

Dianghenraid yw dweud nad oedd dwy awr o gysgu wrth y tân wedi lliniaru na phrydferthu dim ar Marged. Pan gâi awr neu ddwy o gyntun wrth y pentan, glynai ei hamrantau wrth ei gilydd fel pe buasent wedi eu sicrhau â chŵyr crydd, a byddai raid iddi ddefnyddio ei migyrnau yn egnïol am ennyd cyn y gallai agor ei llygaid. Wedi'r oruchwyliaeth, a ffroeni'n anwydog, meinhaodd Marged ei llygaid, crychodd ei thalcen, ac edrychodd ar y cloc, ac ebe hi:

"Wel, yn eno'r rheswm annwyl, mistar, lle buoch chi tan 'rwan? Be bydaswn i ddim wedi rhoi digon ar tân, oni fase 'ma le cynnes i chi! A wn i ddim be naeth i mi feddwl am neud tân da, achos feddylies i 'rioed y basech chi allan dan berfedd nos fel hyn.'

"Yr ydech chi bob amser yn feddylgar iawn, Marged," ebe Enoc. Yn wir, mae'n biti mawr, Marged, na fasech chi wedi priodi—mi 'neuthech wraig dda, ofalus."

Edrychodd Marged yn foddhaus, ond buasai yn well i Enoc dorri ei fys a dioddef ei thafod drwg na siarad fel y darfu. Teimlai Enoc yn y dymer orau y buasai ynddi ers llawer blwyddyn. Yr oedd, o'r diwedd, wedi llwyddo i gael ei big i mewn yn Nhy'n yr Ardd, a chredai na byddai dim dieithrwch rhyngddo a Miss Trefor mwyach, ac yr oedd mwyneidd—dra Marged yn dwysáu ei ddedwyddwch nid ychydig. Awyddai'n fawr am i Marged fynd i'w gwely er mwyn iddo gael mwynhau a gloddesta ar ei feddyliau mewn unigrwydd, ac adeiladu castell newydd sbon. Ond nid oedd Marged landeg yn troi cymaint â chil ei llygaid at y grisiau. Yn hytrach, eisteddodd fymryn yn nes at ei meistr nag erioed o'r blaen, a dangosodd duedd ddigamsyniol i ymgomio yn garuaidd. Ni allai Enoc amgyffred y cyfnewidiad sydyn a dymunol a ddaethai dros ysbryd Marged. Meddyliodd fod ffawd yn dechrau gwenu arno, a bod dyddiau dedwydd eto yn ei aros. Parod iawn a fuasai i wneud heb gwmni Marged, ond nid oedd hi yn gwneud osgo at fynd i glwydo. Yn union deg aeth Enoc i'w wely, er y dywedai Marged "nad oedd hi ddim yn rhyw hwyr iawn, wedi'r cwbl, a bod y cloc dipyn o flaen y dre."

Nodiadau[golygu]