Storïau o Hanes Cymru cyf I/Geirfa

Oddi ar Wicidestun
Gofyniadau Storïau o Hanes Cymru cyf I

gan Elizabeth Mary Jones (Moelona)

GEIRFA

MAE'R llythrennau c, p, t, g, b, d, ll, m, rh, ar ddechrau gair yn newid ar ôl geiriau neilltuol, fel hyn :

gb
ciei gi ei chify nghi
pêlei bêl ei phêlfy mhêl
ei dŷ ei thŷfy nhŷ
gwraigei wraig fy ngwraig
bysei fysfy mys
drwsei ddrwsfy nrws
llawei law
mamei fam
rhawei raw

Felly, wrth chwilio am air fel nghi, edrycher am ci, etc. Os methir â chael gair i ddechrau gydag a, e, i, o, u, w, y, edrycher dan y llythyren g, ac weithiau h, fel wraig yn y rhestr uchod.

m., masculine; f., feminine; pl., plural.




Aberth, m. sacrifice.
Adeilad, m. building.
Adrodd: to recite.
Addysg, f.: education.
Aelod Seneddol, m.: Member of Parliament.
Afiach: unwell, sickly.
Alcam, m. tin.
Amcan, m.: aim.
Annibyniaeth, m.: independence.
Anwybodus: ignorant.
Apostol, m. apostle.
Arf, m.: tool, weapon.
Arweinydd, m.: leader.
Barddol: bardic.
Brwydr, f. battle.
Brwyn, f.pl.: reeds.
Bugail, m. shepherd.
Caban, m.; hut.
Cadwyn, f.: chain.
Caergrawnt, f.: Cambridge.
Caeth: bound, a slave.
Cais, m. request.
Cam, m.: wrong.
Caneuon, f.pl.: songs.
Canrif, f.century.
Carn, m.hilt.
Carw, m.deer.
Cenedl, f. nation.
Cenedlaethol: national.
Cerdd, f.: song.
Clwyf, m.: wound..
Cofgolofn, f.: statue.
Cotwm, m.: cotton.
Creadigaeth, f.: creation.
Crefft, f.: trade, profession.
Cweryl, m. quarrel.
Cyd-genedl, f.: one's own nation.
Cyfieithu to translate.
Cyfle, m. chance.
Cyfraith, f.: law.
Cymdeithas, f.: society.
Cynhadledd, f.: conference.
Cywilydd, m. shame.
Dadlau: to plead.
Darlith, f.: lecture.
Deddf, law.

Dewrion, m.pl.: brave ones, heroes.
Dial: to take revenge.
Diddorol: interesting.
Digysur: without comfort.
Dilledydd, m.: draper.
Dylanwad, m.: influence.
Eangderau, m.pl.: expanses.
Edafedd, m.: yarn.
Eithin, f.pl.: furze, gorse.
Esgob, m. bishop.
Estron, m. foreigner.
Ffin, f.: boundary.
Ffurf, f. form, shape.
Golygydd, m.: editor.
Grug, m.: heather.
Gwadu: to deny.
Gwasanaeth, m.: service.
Gwehydd, m.: weaver.
Gweinidog, m.: minister.
Gwenwyn, m.: poison.
Gwerin, f.: the common people.
Gwiw (nid): it is (was, would be) of no use.
Gŵyr Gower.
Haid, f.: large number.
Heddwch, m.: peace.
Llanfair ym Muallt: Builth.
Llanelwy: St. Asaph.
Llym: sharp.
Llyw, m. leader, captain.
Mawrion, m.pl.: great ones.
Mebyd, m.: boyhood.
Mês, f.pl.: acorns.
Mynach, m.: monk.
Nawdd Sant, m.: Patron Saint
Neges, m. message.
Nod, m. or f.: mark.
Nyddu to spin.
Offer, m.pl.: tools.
Peiriant, m. machine.
Pennill, m. verse of poetry.
Penuchel: haughty.
Picell, f. spear.
Porthor, m. porter, doorkeeper.
Prifysgol, f. University.
Rhagorol: excellent.
Rhodd, f. gift.
Rhyd, f. ford.
Rhyddid, m.: freedom.
Sarhau: to insult.
Sciw, f.: settle.
Si, m. murmur.
Siom, m. disappointment.
Swydd, f.: office.
Syml: simple.
Trum, m. ridge, bank.
Tylino: to knead.
Ymherodr, m.: Emperor.
Ymuno: to join together.
Ystrad Fflur: Strata Florida.

Nodiadau[golygu]