Adgofion Andronicus/Michael Jones y Cyntaf

Adgofion Andronicus

gan John Williams Jones (Andronicus)

MICHAEL JONES Y CYNTAF.

FEL yr oedd yn naturiol i mi, a mi yn dipyn o Fethodus, wedi fy ngeni a'm magu yn mhrif ddinas y Methodistiaid Calfinaidd, yr ydwyf wedi rhoddi mwy o ofod yn y gyfrol fechan hon i Adgofion am bethau perthynol i'r Hen Gorph" nag i un o'r enwadau ereill. Nid am nad oes genyf barch calon a gwir edmygedd i bob enwad crefyddol, ac yn eu plith yr Eglwys Sefydledig. Yr ydym bawb ohonom yn ymdrechu am fyn'd i'r un wlad, ond fel mae agerlongau ardderchog y Werydd perthynol i'r gwahanol liners yn cymeryd eu cwrs eu hunain, felly y mae genym ninau ein ffyrdd a'n symudiadau gwahanol. Y pwnc mawr ydyw cyrhaedd yr hafen ddymunol yn ddiogel.

Nid oes ond un esboniad paham y mae y Methodistiaid yn gryfach yn y Bala nag enwadau ereill, sef mai yno y cartrefodd Thomas Charles. Pe buasai un ai Christmas Evans, Williams o'r Wern, neu John Wesley, wedi cartrefu yn y Bala, a Mr. Charles mewn rhyw gymwd arall, mae yn ddiddadl mai un o'r enwadau y perthynai y naill neu y llall o'r gwŷr enwog hyny fuasai y mwyaf llewyrchus yn y dreflan brydferth sydd yn gorwedd yn dawel ar lan y Llyn Tegid. Dyna yr achos hefyd fod Annibyniaeth wedi cael dyfnder daear, sef am fod Michael Jones y Cyntaf wedi cartrefu yma ac yn Llanuwchllyn, ac efe a sefydlodd y Coleg sydd yn awr wedi tyfu yn sefydliad pwysig o dan yr enw Bala-Bangor. Da y gwnaeth yr awdurdodau yn rhoddi y flaenoriaeth i hen dref y Bala yn enw bedydd y Coleg Newydd, oblegid yn awyr môr y Bala y tyfodd yr egin bychan i fod yn bren cryf, ac ni niweidiwyd dim arno pan y transblanwyd ef i awyr cryfach glanau y Fenai dêg.

Yr ydwyf yn cofio yr Hybarch Fichael Jones yn dda, a buom rai troion yn ei ysgol ddyddiol, yr hon a sefydlwyd ganddo yn nglyna'r Coleg. Y myfyrwyr cyntaf ydwyf fi yn gofio yn Ngoleg Michael Jones oedd y Parch. D. M. Jenkins, yn awr o Lerpwl; y Parch. Lloyd Jones, yr hwn a aeth i'r Wladfa Gymreig; Rhys Gwesyn Jones, a'r Proffeswr Dewi Môn. Hen foneddwr noble oedd Michael Jones, golwg braidd yn ffyrnig arno i estron, ond calon gynes dirion yn curo yn ei fynwes. Yn Llanuwchllyn y trigai, lle y triniai dyddyn o dan y Barwnig o Wynstay. Waeth heb nag agor hen friwiau, neu buasai yn hawdd i mi ysgrifenu am ddigwyddiadau a gymerasant le gyda golwg ar y tyddyn hwnw yn amser etholiadau ffyrnig sir Feirionydd. Gŵr talgryf, corphorol, oedd Mr. Jones. Delai i'r Bala bob dydd ar gefn ei ferlen. Disgynai wrth y tyrpec oedd y pen uwchaf i'r dref, neu pan ddeuai dros Bont-mwnwgl-y-llyn-disgynai cyn dyfod i'r dref, ac arweiniai ei farch i'r ystabl oedd yn ymyl y Coleg. Arhosai yn y dref ambell noson, ac yn y Bala y bu farw, ac fel y dywedais mewn man arall yn fy Adgofion, cafodd un o'r claddedigaethau mwyaf a pharchusaf a welwyd erioed yn nhref y Bala. Y mae yn ddiameu fod Coleg Annibynol y Bala yn amser Michael Jones y Cyntaf, ac hefyd o dan lywyddiaeth ei fab, y Prifathraw M. D. Jones, wedi gwneyd ei ôl ar enwad barchus yr Annibynwyr yn Nghymru.

Nodiadau